gatoma - na tropie zabytków: Lipnica Dolna

poniedziałek, 4 stycznia 2016

Lipnica Dolna - dwór Ledóchowskich

Dwór w Lipnicy Dolnej ( powiat bocheński, gmina Lipnica Murowana) mimo, że nazywany jest dworem Ledóchowskich, nie został wzniesiony przez tę rodzinę. Swoje powstanie zawdzięcza rodzinie Bzowskich, która w latach trzydziestych XIX wieku zakupiła majątek wraz ze starym, drewnianym jeszcze, dworem.

Kazimierz Bzowski, oficer armii austriackiej, rozwinął gospodarkę majątku i wzniósł nową siedzibę. Stary dwór rozebrano a zamiast niego powstała murowana, piętrowa rezydencja w stylu neoklasycystycznym. Budowla ma plan prostokąta. Od frontu znajduje się pogłębiony portyk kolumnowy a nad nim balkon w formie loggi z galerią. Całość nakrywa dach czterospadowy z dachówki.

Projekt dworu nawiązywał, podobno, do francuskich pałaców wiejskich.

Po kilkudziesięciu latach nowy dwór zaczął jednak podupadać, ponieważ syn Kazimierza Bzowskiego, który odziedziczył majątek, nie mieszkał w nim na stałe. W 1872 roku sprzedał majątek Kazimierzowi Lgockiemu. W 1883 roku drogą zakupu, kolejnym właścicielem dóbr stał się Antoni Ledóchowski, który wraz z rodziną przybył w te strony z okolic Wiednia.

W czasie, gdy mieszkali tu Ledóchowscy dwór nieco rozbudowano. Między innymi połączono go za pomocą zadaszonego ganku z budynkiem gospodarczym dla służby. W samym ganku umieszczono zaś pokoje gościnne.

Całe założenie otaczało parkanowe ogrodzenie z bramą wjazdową ozdobioną posągami lwów. Ogrodzenie rozebrano po drugiej wojnie światowej.

Razem z dworem został zmodernizowany dawny park w stylu angielskim, z którego do dzisiaj pozostały tylko szczątki.

W rękach Ledóchowskich dwór pozostawał jako własność do stycznia 1945 roku, chociaż wcześniej rodzina została wysiedlona przez okupantów.

Po wojnie i wywłaszczeniu w budynku dworu mieściły się różne instytucje. Między innymi szkoła i posterunek milicji.

W latach 80-tych XX wieku dwór stał się własnością Kurii Diecezjalnej w Tarnowie i został wyremontowany. Budynek miał pełnić rolę domu zakonnego sióstr Urszulanek, zakonu założonego przez córkę Antoniego Ledóchowskiego, Urszulę ( kanonizowana w 2003 roku), która w dworze wraz z rodzeństwem przez kilka lat mieszkała.

Obecnie budynek nadal jest pod opieką Urszulanek i mieści się w nim niewielkie muzeum poświęcone rodzinie Ledóchowskich.

Dwór murowany powstał po pożarze Lipnicy w 1828 roku, który strawił jej drewnianą zabudowę. Nowy budynek dworu miał być zaczątkiem planowanego, nowego centrum miasteczka. Centrum to jednak nigdy nie powstało, mimo, że ówczesny właściciel tych terenów Kazimierz Bzowski ofiarował na ten cel znaczną część swoich gruntów.