Pierwszym domem zaprojektowanym i zbudowanym w tzw. stylu
zakopiańskim jest willa ziemianina i etnografa Zygmunta Gnatowskiego, stojąca
przy ulicy Kościeliskiej w Zakopanem ( powiat tatrzański, gmina Zakopane). Willa
powstała w latach 1892 -1893, według projektu Stanisława Witkiewicza a wznieśli
ją miejscowi górale. Nazwa budynku pochodzi od słowa „ koleba”, czyli szałas
pasterski a pierwotnie pełnił on funkcję domu letniskowego.
Styl zakopiański, stworzony został
przez Stanisława Witkiewicza w latach 90-tych XIX wieku. Jest to mieszanina
miejscowego stylu budownictwa podhalańskiego ze stylem secesyjnym. Do cech
charakterystycznych stylu należą kamienne wysokie podmurówki, drewniane ściany
z belek ciętych na pół, dachy gontowe, odkryte werandy pod szerokim okapem i
oryginalna ornamentyka góralska. Styl zakopiański znalazł wielu naśladowców a
jego przykłady możemy znaleźć w zabudowie willowo-pensjonatowej w Konstancinie
i Aninie koło Warszawy, w Łodzi a nawet na Litwie i Białorusi. Wraz ze śmiercią
twórcy „styl zakopiański” zaczął tracić na popularności a jego najwybitniejsze
przykłady znajdują się w Zakopanem i okolicy.
Nie tylko architektura willi
´Koliba” nawiązuje do miejscowej tradycji. Także wyposażenie wnętrz i detale
wystroju zostały specjalnie zaprojektowane z wykorzystaniem lokalnego
wzornictwa.
W 1901 roku Gnatowski rozbudował
willę o skrzydło zachodnie, co zatarło pierwotną koncepcję Witkiewicza. W 1906
roku właściciel willi zmarł bezpotomnie a budynek został sprzedany. Niestety
kolejni właściciele budynku nie dbali o zachowanie jego pierwotnego wyglądu. W 1935
roku zmieniono także wnętrze przystosowując willę do funkcji domu
wypoczynkowego.
W czasie okupacji w budynku willi
mieściła się siedziba Hitlerjugend. Po wojnie budynek pełnił różne funkcje. W
roku 1984 Muzeum Tatrzańskie zabezpieczyło opuszczoną już willę a po remoncie
otworzyło w niej, w 1993 roku, Muzeum Stylu Zakopiańskiego, istniejące do
dzisiaj.
W muzeum można zobaczyć szereg
wnętrz dawnej willi, m.in. jadalnię, pokój bawialny, sypialnię i gabinet
właściciela. Do willi wróciła, przechowywana w Muzeum Tatrzańskim, kolekcja
zbiorów etnograficznych zgromadzona przez Gnatowskiego oraz część pierwotnego
wyposażenia budynku.
Warto zauważyć, że wnętrza willi
dla potrzeb muzeum zaaranżował znany artysta Władysław Hasior.
 |
| widok ogólny |
 |
| zdjęcie archiwalne - Muzeum Tatrzańskie |
 |
| panorama |
 |
| willa przed rozbudową - zdjęcie Muzeum Tatrzańskie |
 |
| willa po rozbudowie - zdjęcie Muzeum Tatrzańskie |
 |
| widok na fasadę |
 |
| fasada |
 |
| weranda |
 |
| zdobienia werandy |
 |
| balustrada werandy |
 |
| wejście główne |
 |
| drzwi |
 |
| elewacja boczna |
 |
| elewacja boczna przed rozbudową willi - zdjęcie Muz. Tatrzańskie |
 |
| zwieńczenie elewacji bocznej |
 |
| wejście boczne i metalowa balustrada |
 |
| siedzisko |
 |
| dekoracja elewacji |
 |
| okno |
 |
| dekoracja okna |
 |
| sypialnia |
 |
| jadalnia |
 |
| bawialnia |
 |
| balustrada schodów na piętro |
 |
| ołtarzyk |
 |
| zbiory etnograficzne Gnatowskiego |
 |
| rzeźba górala na fasadzie willi |
