Zakopane - willa " Koliba"

Pierwszym domem zaprojektowanym i zbudowanym w tzw. stylu zakopiańskim jest willa ziemianina i etnografa Zygmunta Gnatowskiego, stojąca przy ulicy Kościeliskiej w Zakopanem ( powiat tatrzański, gmina Zakopane). Willa powstała w latach 1892 -1893, według projektu Stanisława Witkiewicza a wznieśli ją miejscowi górale. Nazwa budynku pochodzi od słowa „ koleba”, czyli szałas pasterski a pierwotnie pełnił on funkcję domu letniskowego.

Styl zakopiański, stworzony został przez Stanisława Witkiewicza w latach 90-tych XIX wieku. Jest to mieszanina miejscowego stylu budownictwa podhalańskiego ze stylem secesyjnym. Do cech charakterystycznych stylu należą kamienne wysokie podmurówki, drewniane ściany z belek ciętych na pół, dachy gontowe, odkryte werandy pod szerokim okapem i oryginalna ornamentyka góralska. Styl zakopiański znalazł wielu naśladowców a jego przykłady możemy znaleźć w zabudowie willowo-pensjonatowej w Konstancinie i Aninie koło Warszawy, w Łodzi a nawet na Litwie i Białorusi. Wraz ze śmiercią twórcy „styl zakopiański” zaczął tracić na popularności a jego najwybitniejsze przykłady znajdują się w Zakopanem i okolicy.

Nie tylko architektura willi ´Koliba” nawiązuje do miejscowej tradycji. Także wyposażenie wnętrz i detale wystroju zostały specjalnie zaprojektowane z wykorzystaniem lokalnego wzornictwa.

W 1901 roku Gnatowski rozbudował willę o skrzydło zachodnie, co zatarło pierwotną koncepcję Witkiewicza. W 1906 roku właściciel willi zmarł bezpotomnie a budynek został sprzedany. Niestety kolejni właściciele budynku nie dbali o zachowanie jego pierwotnego wyglądu. W 1935 roku zmieniono także wnętrze przystosowując willę do funkcji domu wypoczynkowego.

W czasie okupacji w budynku willi mieściła się siedziba Hitlerjugend. Po wojnie budynek pełnił różne funkcje. W roku 1984 Muzeum Tatrzańskie zabezpieczyło opuszczoną już willę a po remoncie otworzyło w niej, w 1993 roku, Muzeum Stylu Zakopiańskiego, istniejące do dzisiaj.

W muzeum można zobaczyć szereg wnętrz dawnej willi, m.in. jadalnię, pokój bawialny, sypialnię i gabinet właściciela. Do willi wróciła, przechowywana w Muzeum Tatrzańskim, kolekcja zbiorów etnograficznych zgromadzona przez Gnatowskiego oraz część pierwotnego wyposażenia budynku.

Warto zauważyć, że wnętrza willi dla potrzeb muzeum zaaranżował znany artysta Władysław Hasior.

widok ogólny

zdjęcie archiwalne - Muzeum Tatrzańskie

panorama

willa przed rozbudową - zdjęcie Muzeum Tatrzańskie

willa po rozbudowie - zdjęcie Muzeum Tatrzańskie

widok na fasadę

fasada

weranda

zdobienia werandy

balustrada werandy

wejście główne

drzwi 

elewacja boczna

elewacja boczna przed rozbudową willi - zdjęcie Muz. Tatrzańskie

zwieńczenie elewacji bocznej

wejście boczne i metalowa balustrada

siedzisko

dekoracja elewacji

okno

dekoracja okna

sypialnia

jadalnia

bawialnia

balustrada schodów na piętro

ołtarzyk

zbiory etnograficzne Gnatowskiego

rzeźba górala na fasadzie willi