Szczepanów - kościół św. Stanisława i kaplica

Murowany kościół cmentarny w Szczepanowie ( powiat brzeski, gmina Brzesko) wzniesiono na miejscu drewnianej świątyni w 1781 roku, z fundacji Stanisława Lubomirskiego. Według tradycji na miejscu świątyni znajdował się przed wiekami dom rodzinny św. Stanisława Biskupa.

Kościół reprezentuje styl klasycystyczny. Jest jednonawowy z węższym prezbiterium zamkniętym prostokątnie i posiadającym wydzielony od wschodu przedsionek. Nawa ma plan kwadratu a fasada od zachodu ma formę rzymskiego łuku triumfalnego z podziałem pilastrowym i attyką. W fasadzie uwagę zwraca portal z herbem Szreniawa Lubomirskich oraz tablice z inskrypcjami dotyczącymi fundacji świątyni. Nawę nakrywa dach dwuspadowy zwieńczony sygnaturką. Elewacja wschodnia posiada dwie kondygnacje okien, pod którymi umieszczono epitafia.

Po przeciwnej stronie drogi znajduje się ogrodzony teren, gdzie wzniesiono w 1861 roku murowaną kaplicę. Wewnątrz kaplicy można zobaczyć ołtarz oparty o pień drzewa dębu, pod którym, jak głosi legenda, miał narodzić się święty Stanisław. Obok kaplicy wznosi się kolumna z posągiem św. Stanisława, pochodząca z XVII wieku. Jest to wotum mieszkańców za ocalenie od klęski gradobicia. W pobliżu kaplicy stoi studnia w drewnianej obudowie nakryta dachem z gontu i zwieńczeniem w formie latarni z figurą św. Stanisława.

kościół cmentarny-widok ogólny

widok od strony cmentarza

zdjęcie archiwalne - zdjęcie zbiory NAC

fasada

elewacja tylna

elewacja północna

fragment fasady

portal główny

herb Lubomirskich

epitafia

zabytkowy nagrobek

kaplica i studnia

kaplica

fasada kaplicy

zwieńczenie fasady

elewacja tylna

studnia

zwieńczenie daszku studni

kolumna wotywna

posąg św. Stanisława

herb na kolumnie

Pisary - lamus i pozostałości folwarku

Pisary ( powiat krakowski, gmina Zabierzów),  niewielka wieś w pobliżu Krzeszowic przez kilka wieków była własnością rodu Pisarskich. W XIX wieku właścicielami majątku stali się Potoccy z Krzeszowic. Kilka lat przed wybuchem II Wojny Światowej dobra te zakupił znany przedsiębiorca Antoni Lewalski.

Centralnym budynkiem majątku był dwór, który nie zachował się do naszych czasów. Przetrwał jedynie drewniany dwór zarządcy dóbr, wzniesiony w XIX  lub początku XX wieku.

Najstarszym budynkiem folwarku jest jednak lamus dworski, przekształcony z dawnego renesansowego dworu pochodzącego z XVII wieku. Po wojnie lamus uległ znacznej dewastacji, ale został odremontowany.

Jest to budynek murowany, piętrowy, podpiwniczony,  wzniesiony na planie kwadratu. Na parterze znajduje się jedno pomieszczenie nakryte sklepieniem kolebkowym z lunetami. Piętro, pierwotnie będące jedną salą, obecnie podzielono na kilka mniejszych pomieszczeń. Na piętro, wzbogacone drewnianym gankiem, prowadzą drewniane schody usytuowane na fasadzie. Lamus nakrywa dach gontowy z podcieniem, pod którym biegnie gzyms i dekoracja sgraffitowa z motywem wstęg. Od południa konstrukcja lamusa wzmocniona została dwoma przyporami. Wejście do budynku prowadzi przez masywne drzwi z prostym kamiennym portalem.

Na północ od lamusa, po drugiej stronie drogi, zachowały się dwa budynki folwarczne; murowany budynek spichlerza oraz stodoła. Pierwotnie te dwa budynki wraz z nieistniejącą już oborą tworzyły układ w kształcie podkowy. Piętrowy spichlerz, w stylu późnoklasycystycznym,  posiada na środku sień przejazdową, którą zdobi kamienny portal.

Z innych  zabudowań gospodarczych zachował się także jeden z budynków dawnego browaru.

Obecnie wszystkie opisane budynki nie są użytkowane.

lamus widok ogólny

lamus - zdjęcie archiwalne Katalog Zabytków Sztuki w Polsce t.1

fasada

zdjęcie archiwalne - Fotopolska

lamus-elewacja boczna

lamus szkarpy

lamus ganek

lamus ganek na piętrze

lamus podpory ganku

lamus schody

lamus drzwi

lamus okno

lamus fryz

budynki folwarku

spichlerz

portal spichlerza

budynek gospodarczy

budynek browaru

Trybsz - kościół św. Elżbiety Węgierskiej

Niewielka drewniana świątynia we wsi Trybsz na Spiszu ( powiat nowotarski, gmina Łapsze Niżne) wzniesiona została prawdopodobnie w drugiej połowie XVI wieku a odnowiona na początku wieku XVII. Powstała jako kościół filialny parafii we Frydmanie.

Jest to budowla jednonawowa, drewniana z węższym prezbiterium zakończonym trójbocznie. Całość nakrywa dach siodłowy z gontu ozdobiony sygnaturką. Gont pokrywa także ściany od zewnątrz. Pierwotnie świątynia miała także wieżę z izbicą  i zakrystię, ale te elementy zostały rozebrane w 1924 roku, gdy kościół popadł w ruinę. Warto zwrócić uwagę, że okna umieszczono tylko od strony południowej.

We wnętrzu nakrytym stropem można podziwiać cenną  barokową polichromię z 1647 roku pokrywająca ściany i strop. Malowidła wykonane zostały temperą na deskach i przedstawiają głównie sceny biblijne. W tle kilku scen religijnych ( m.in. Sądu Ostatecznego)  widać panoramę Tatr.

Ze starego wyposażenia świątyni pozostała tylko rokokowa ambona z XVIII wieku, chrzcielnica oraz mensa ołtarza głównego. Resztę wyposażenia przeniesiono na początku XX wieku do nowego murowanego kościoła.

widok ogólny

widok na prezbiterium

prezbiterium

dach i sygnaturka

fasada

fasada - zdjęcie Muzeum Tatrzańskie

kruchta

portal boczny

łuk portalu bocznego

wnętrze

ołtarz

polichromia

fragment polichromii 

polichromia stropu

panorama Tatr

fragment polichromii prezbiterium

chór

ambona

drzwi do zakrystii