Historia „ Dworku Białoprądnickiego” w Krakowie sięga
swoim początkiem pierwszej połowy XVI wieku, gdy biskup krakowski Samuel
Maciejowski wzniósł w tym miejscu letnią rezydencję. Rezydencja powstała na
wzór willi włoskiej i stała się miejscem spotkań znanych osobistości tej epoki.
W niej i otaczającym ją parku renesansowy poeta i humanista Łukasz Górnicki
umieścił akcję swojego dzieła " Dworzanin Polski". Także Jan
Kochanowski, będąc gościem biskupa zachwycał się willą. Był to bowiem budynek o
wyglądzie niespotykanym na owe czasy. Piętrowy, na planie zbliżonym do kwadratu,
od frontu wzbogacony kolumnową loggia i
murach zwieńczonych attyką. Całość nie posiadała założenia obronnego,
wyposażona była jedynie w działa.
W II połowie XVI wieku, za sprawą biskupa Andrzeja
Zebrzydowskiego, wilię rozbudowano i wzbogacono o niewielki system obronny. Pod
koniec XVI i w XVII wieku rezydencja biskupia była kilkakrotnie niszczona przez
najazdy, zwłaszcza w okresie „ potopu szwedzkiego".
W XVIII wieku biskup Andrzej Załuski ( oraz biskup Kajetan Sołtyk) postanowił
przebudować renesansową rezydencję w barokowe założenie pałacowe. Prace
projektowe zostały zlecone znanemu warszawskiemu architektowi Jakubowi
Fontanie. Dodano wówczas do korpusu głównego boczne skrzydła. Przed dworem
zorganizowano wielki dziedziniec a całość zamknięto ozdobnym ogrodzeniem
i bramą. Do bramy prowadziła aleja, po
której bokach umieszczono dwa osobne budynki. W jednym znalazły się
pomieszczenia dla służby a w drugim " austeria” ( oberża) nazwana później
" Zajazdem Kościuszkowskim".
W 1796 roku białoprądnickie dobra biskupie przeszły na
własność władz austriackich. Od tego momentu kompleks rezydencjonalny ulegał
stopniowej ruinie a ziemia została częściowo rozparcelowana.
W połowie XIX wieku dwór z ogrodem był własnością jednego
właściciela. Właściciele ci często się zmieniali aż do 1964 roku, gdy obiekt
przeszedł na własność Skarbu Państwa. Kilka lat później rozpoczęto odbudowę
zniszczonego dworu w jego XIX- wiecznej wersji, czyli skromnego, parterowego,
klasycystycznego dworku z portykiem kolumnowym na osi.
Obecnie mieści się w nim Centrum Kultury.
Zrekonstruowano także zrujnowane oficyny boczne a całość
otoczono murem w formie barokowej z okazałą bramą.
Znacznie później udało się odtworzyć dawny budynek dla
służby i austerię. W jednym z tych budynków mieści się dzisiaj hotel a w drugim
pomieszczenia Centrum Kultury.
 |
| widok ogólny |
 |
| panorama |
 |
| widok na portyk |
 |
| portyk kolumnowy |
 |
| fasada dworku |
 |
| elewacja boczna |
 |
| schody boczne |
 |
| elewacja ogrodowa z tarasem |
 |
| widok na bramę wjazdową |
 |
| brama ogrodzenia |
 |
| fragment ogrodzenia |
 |
| dekoracja ogrodzenia |
 |
| oficyna pierwsza |
 |
| oficyna druga |
 |
| dawna austeria |
 |
| front austerii |
