wtorek, 29 listopada 2016

Goszyce - murowany dwór

W pobliżu starego drewnianego dworu w Goszycach ( powiat krakowski, gmina Kocmyrzów-Luborzyca)  rodzina Zawiszów wzniosła, około 1890 roku, nowy dwór murowany, w którym zamieszkała.

Dwór składał się z parterowego korpusu zakończonego ozdobnym gzymsem i wzbogaconego balkonem oraz z piętrowego skrzydła z ukośnym ryzalitem. Budynek posadowiono dodatkowo na wysokich piwnicach. Od północy znajduje się taras ze schodami i ażurową balustradą. Całość wzbogacają prostokątne okna ujęte w ozdobne obramienia.

Szczyt korpusu głównego i balkon uległy zniszczeniu w czasie pierwszej wojny światowej, a w czasach późniejszych miały miejsce liczne przeróbki. 

Po wojnie majątek wraz z dworami użytkowała Akademia Górniczo-Hutnicza z Krakowa następnie Stacja Hodowli Roślin.

W 2002 roku spadkobiercom przedwojennych właścicieli udało się dwór murowany odzyskać.

W goszyckim dworze przechowywane jest archiwum znanego dziennikarza Jerzego Turowicza, długoletniego redaktora „Tygodnika Powszechnego”.

Warto również zauważyć, że w opisywanym dworze na pierwszy postój zatrzymał się w 1914 roku patrol strzelecki legionistów Piłsudskiego, co upamiętnia tablica na ścianie budynku.


widok ogólny

elewacja ogrodowa
fragment wnętrza
budynek gospodarczy

czwartek, 24 listopada 2016

Grodzisko - pustelnia bł. Salomei

Już w XIII wieku na wzgórzu w Grodzisku nieopodal Ojcowa ( powiat krakowski, gmina Skała) stał niewielki obronny gród wzniesiony przez Bolesława Wstydliwego. Wkrótce miejsce to zostało podarowane przez władcę jego siostrze Salomei, która po śmierci męża i wstąpieniu do zakonu klarysek, wzniosła na wzgórzu klasztor, którego resztki zachowały się do dzisiaj. Obok klasztoru znajdowała się pustelnia, nazywana pustelnią bł. Salomei, w której to pustelni Salomea miała przebywać przez osiem lat.

Około roku 1320 klasztor został opuszczony i przez kolejne wieki popadał w ruinę.

Jednak w XVII wieku, przy okazji procesu beatyfikacyjnego księżnej Salomei, klaryski postanowiły ufundować tutaj kaplicę a kilkadziesiąt lat później odbudowano cały zespół w stylu barokowym, nazywając go odtąd pustelnią bł. Salomei.

Na kompleks architektoniczny składa się kościół Wniebowzięcia NMP i bł. Salomei otoczony murem i ozdobionym posągami, domek - pustelnia oraz zespół trzech kaplic-grot.

Kościół wzniesiono na resztkach pierwotnej budowli romańskiej. Jest to jednonawowa świątynia z prezbiterium zakończonym ścianą prostą. Nawa od wschodu łączy się z okrągłą wieżą, której górna partia pochodzi z XX wieku. Do prezbiterium przylega Ogrojec w kształcie groty. Wnętrze kościoła nakryte sklepieniem kolebkowym z lunetami oraz ozdobione dekoracją kasetonową zdradza późnorenesansowy styl manierystyczny. Ciekawy jest ołtarz główny z perspektywicznie zestawionymi kolumnami, dającymi efekt głębi.

Kościół otacza mur z czterema bramami oraz posągami: króla Henryka Brodatego (kopia) i jego żony Jadwigi, króla Bolesława Wstydliwego i jego żony Kingi oraz męża bł. Salomei, króla Kolomana. Przed wejściem do kościoła znajduje się kolumna z posągiem św. Klary (wcześniej bł. Salomei).

Ciekawym obiektem zwracającym powszechną uwagę jest obelisk stojący na dziedzińcu przed grotami modlitewnymi. Obelisk wykonany z granitu dźwigany jest przez słonia, wykonanego z wapienia. Obelisk wzorowany na rzeźbie znajdującej się w Rzymie i został wniesiony w roku 1686, prawdopodobnie na pamiątkę Odsieczy Wiedeńskiej. Obelisk był pierwotnie zwieńczony posągiem NMP.

Niedaleko obelisku znajduje się skromny, prostokątny budynek pustelni z kamiennym łożem bł. Salomei. Pochodzi z XVII wieku i był zamieszkiwany przez wielu pustelników.

widok ogólny
panorama - archiwalne
panorama
widok na kościół - archiwalne
widok na kościół
bryła kościoła
portal główny
Ogrojec
wieża
zwieńczenie wieży
widok od dziedzińca
dekoracja elewacji
detal
wnętrze

wnętrze - grafika

ołtarz

fragment ołtarza

renesansowe sklepienie

obrazy

łuk tęczowy

ołtarz boczny
drugi ołtarz boczny

chór

ambona
posadzka
konfesjonał

epitafium
ogrodzenie z posągami
bramka główna
bramka boczna
św. Jadwiga

figura króla Henryka Brodatego
figura króla Bolesława Wstydliwego
obelisk ze słoniem
rzeźba słonia
kolumna
figura św. Klary
pustelnia
wejście do pustelni
groty-kaplice
wnętrze groty

sobota, 19 listopada 2016

Nowy Wiśnicz - ratusz

Murowany, wczesnobarokowy ratusz w Nowym Wiśniczu  ( powiat bocheński, gmina Nowy Wiśnicz) został wzniesiony na polecenie Stanisława Lubomirskiego w latach 1616-1620. Autorem projektu budynku był architekt Lubomirskich Maciej Trapola. Pierwotnie ratusz był parterowy z galerią.

Do gruntownej przebudowy ratusza doszło po pożarze w roku 1863 roku. Dobudowano wówczas piętro i zakończono je wydatnym gzymsem z konsolami. Zmieniono także kształt wieży. Teraz jest trzykondygnacyjna, zakończona dachem z iglicą.

Ciekawy jest barokowy portal wejściowy do budynku, z detalami podobnymi do bramy głównej pobliskiego zamku oraz bramy klasztoru karmelitów ( obecnie więzienie) i ozdobiony herbem Lubomirskich. Fasadę frontową wzbogaca także podest ze schodami i balustradą.

W parku przed ratuszem ustawiono współczesny pomnik fundatora miasta i ratusza Stanisława Lubomirskiego.

widok ogólny
rycina - zbiory CBN Polona
widok z parku
widok na wieżę
archiwalne - zdjęcie NAC
elewacja tylna
zwieńczenie wieży
portal wejściowy
herb Lubomirskich
okno
schody
tablica pamiątkowa
pomnik Stanisława Lubomirskiego