gatoma - na tropie zabytków: marca 2021

niedziela, 28 marca 2021

Oświęcim-Dwory - kaplica Hallerów

Na terenie dawnego zespołu dworskiego w miejscowości Dwory (obecnie dzielnica Oświęcimia; powiat oświęcimski, gmina Oświęcim) zachowała się klasycystyczna kaplica- mauzoleum rodziny Hallerów, ówczesnych właścicieli majątku.

Kaplica powstała wraz z otaczającym ją parkiem krajobrazowym w pierwszej połowie XIX wieku. Jest to budowla murowana, na planie koła. Ściany podzielone są pilastrami wspierającymi gzyms a całość nakrywa półkolista kopuła zwieńczona metalowym krzyżem. Wejście zakrywa żelazna krata ozdobiona główkami aniołków.

We wnętrzu umieszczono klasycystyczny ołtarz a w ściany wmurowano epitafia. W kamiennej posadzce przy drzwiach do kaplicy, pod płytą, znajduje się wejście do krypty grobowej.

W kaplicy pochowany jest, między innymi, Cezary Haller, kapitan wojsk polskich, który zginał w 1919 roku w walce z wojskami czeskimi o Śląsk Cieszyński. Ostatnią osobą pochowaną w mauzoleum jest jego syn Antoni, zmarły w 1971 roku.

widok ogólny

zdjęcie archiwalne - Katalog Zabytków Sztuki w Polsce t.1

widok z parku

panorama

bok kaplicy

widok z tyłu

wejście

ozdobna brama

detal bramy

zamek

dekoracja elewacji

fragment jońskiego pilastra

okno

kopuła

krzyż na kopule

park

wtorek, 23 marca 2021

Kraków - kościół śś Jana Chrzciciela i Jana Ewangelisty

Przy skrzyżowaniu ulicy św. Jana i św. Tomasza w Krakowie znajduje się jeden z najmniejszych kościołów miasta.

Świątynię ufundował w połowie XII wieku Piotr Włostowic, palatyn na dworze Władysława Krzywoustego. Fundacja była prostą budowlą romańską z jedna nawą zakończoną od wschodu absydą. Fasada kościoła jest cofnięta od ulicy św. Jana a budowlę usytuowano pod skosem.

Od XVIII wieku kościół należy do Sióstr Prezentek i od tego czasu towarzyszą mu od północy zabudowania klasztorne.

Po przebudowie w XVII wieku świątynia zmieniła wygląd na wczesnobarokowy.

Z tego czasu pochodzi obecna, dwukondygnacyjna fasada z portalem z czarnego marmuru oraz obrazem Matki Boskiej Łaskawej. Z kolei wnętrza są efektem wykonania projektu architekta Kacper Bażanki w XVIII wieku. Zamontowano wówczas także nowe ołtarze w tym ołtarz główny z gotycko-renesansowym wizerunkiem Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Zwraca uwagę także późnobarokowy chór muzyczny z zachowanym prospektem organowym i szafą.

widok ogólny

fasada

zdjęcie archiwalne - zbiory NAC

szczyt fasady

portal wejściowy

detal portalu

obraz na fasadzie

detal fasady

elewacja boczna

widok na elewację boczną - zdjęcie archiwalne

sygnaturka

wnętrze

ołtarz główny

ołtarz boczny

epitafia

czwartek, 18 marca 2021

Pszczyna - pałac- stajnie i dwór " Ludwikówka"

Niedaleko pałacu znajduje się kompleks stajni książęcych.

Budynki wzniesione zostały z cegły w drugiej połowie XIX wieku, za czasów Hochbergów. Ich projektantem był architekt Olivier Pavelt.

Zespół nawiązujący do stylu romańskiego i gotyckiego tworzą stajnie, powozownia, ujeżdżalnia

( przebudowana) oraz postawione na początku XX wieku garaże na samochody.

Elewacje budynków zdobią fryzy arkadkowe i dekoracje rzeźbiarskie, m.in. głowy koni. Między stajnią a ujeżdżalnią umieszczono ozdobną basztę.

Wnętrze stajni kryją sklepienia krzyżowo-żebrowe, wsparte na żeliwnych, cienkich kolumnach. Podłoga wyłożona jest drewnianą „kostką".

Obecnie kompleks jest częścią Muzeum Zamkowego i pełni role wystawiennicze.

Przy północnym skraju parku znajduje się zabytkowy dwór zwany „ Ludwikówką", wzniesiony w stylu klasycystycznym.

Budynek powstał około 1800 roku z inicjatywy rodziny Anhalt-Coethen dla Ludwika Anhalta. Jest to budowla parterowa na planie prostokąta z wysuniętym portykiem kolumnowym i ryzalitem w elewacji tylnej.

Obecnie budynek jest własnością prywatną.

Niedaleko dworu usytuowana była tzw. „ droga konna”, wysadzana starymi drzewami a prowadząca do zameczku myśliwskiego w Promnicach, należącego do książąt pszczyńskich.

stajnie książęce

stajnie - front

fragment fasady budynku stajni

portal wejściowy

wieża

stajnie - wnętrze

kolumny

powóz

siodlarnia

dwór Ludwikówka widok ogólny

dwór Ludwikówka - zdjęcie archiwalne - NAC

dwór-pocztówka

dwór - panorama

dwór - herb na portyku

fragment elewacji bocznej

fragment elewacji tylnej

sobota, 13 marca 2021

Pszczyna - pałac Hochbergów - park i nekropolie

Wokół pałacu Hochbergów rozciąga się piękny Park Zamkowy.

Park jest efektem przebudowy wcześniejszych założeń parkowo-ogrodowych. Przebudowa ta miała miejsce w końcu XVIII wieku, za panowania rodzinę książąt Anhalt-Coethen. W efekcie tych zmian powstały szerokie aleje, biegnące od pałacu. Przy głównej alei usytuowano amfiteatr a na jej końcu nekropolię rodu.

Po przejęciu Pszczyny przez rodzinę Hochberg, prace nad przebudową parku były kontynuowane. Już w połowie XIX wieku nadano mu formę krajobrazową w typie angielskim. Pojawiły się stawy, aleje z dębami i drzewami parkowymi, rozległe polany, malownicze mostki oraz architektura ogrodowa.

Na wyspie powstał pawilon Herbaciarni w formie świątyni dumania, nawiązujący funkcją do kultury Wschodu. Do tej kultury nawiązuje także tzw. Brama Chińska – kamienna pozostałość dawnego ogrodzenia parku. Brama powstała na początku XX wieku i została ozdobiona malowniczymi daszkami.

W parku można zobaczyć także okrągły budynek dawnej lodowni, pełniący także role wieży widokowej. Budowla wzniesiona została w stylu neoromańskim w końcu wieku XIX.

Na terenie parku znajdują się także dwie nekropolie.

Pierwsza to usytuowany po północnej stronie parku cmentarz książąt z rodu Anhalt, właścicieli pałacu przed Hochbergami. Nekropolia pochodzi z początku XIX wieku i jest miejscem spoczynku kilku osób z tego rodu.

Druga nekropolia to usytułowane na niewielkim wzgórzu, niedaleko zamku, dwa groby książąt Hochberg: księcia Hansa Heinricha XV, męża księżnej Daisy oraz księcia Bolka, jej najmłodszego syna. Grobowce są stosunkowo skromne ponieważ były tylko tymczasowe. Po wykonaniu okazałego mauzoleum ciała zmarłych miały zostać przewiezione do Książa, głównej siedziby rodu. Jednak planom tym przeszkodził na zawsze wybuch II wojny światowej.

Z najnowszych atrakcji parku warto wspomnieć o Pszczyńskiej Kapsule Czasu umieszczonej w 2018 roku pod pamiątkowym głazem. Kapsuła zostanie otworzona za 100 lat.