Ciekawym zabytkiem
średniowiecznej prywatnej siedziby rezydencjonalnej w Polsce a jedynym
zachowanym w Małopolsce jest zamek w Dębnie ( powiat brzeski, gmina Dębno).
Rezydencja została ufundowana w latach 1470-1480 przez
Jakuba Dębińskiego, kasztelana krakowskiego. Była to pierwsza budowla murowana
w tym miejscu. Wcześniej istniała tutaj warownia drewniano-ziemna.
Nowa siedziba kasztelana miała niewiele cech obronnych
chociaż usytuowano ją jeszcze, starym zwyczajem, na niewielkim wzniesieniu.
Jednak w czasie budowy położono nacisk, przede wszystkim, na walory mieszkalne
i reprezentacyjne.
W efekcie powstał bardzo elegancki i malowniczy zameczek
rycerski zbudowany z cegły, na kamiennym fundamencie, na planie czworoboku z
dziedzińcem wewnętrznym ze studnią. Każde skrzydło budowli, nakryte czterospadowym
dachem, posiada dwie kondygnacje. Druga kondygnacja przeznaczona była na
mieszkanie właścicieli oraz pełniła funkcje reprezentacyjne. Skrzydło zachodnie
flankują dwie baszty o charakterze raczej dekoracyjnym. W skrzydle wschodnim umieszczono przy dużych oknach dwa wykusze z
siedziskami. Zamek pierwotnie posiadał także kaplicę, która się nie zachowała.
Budowla odznacza się bogatą dekoracją kamieniarską. Do
naszych czasów zachowały się oryginalne detale ozdobne okien, dekoracja
z cegły zendrówki murów ścian, kartusze herbowe oraz resztki dekoracji sgraffitowej. Także wnętrza cechuje występowanie bogatego detalu
kamieniarskiego. Szczególnie piękna jest dekoracja maswerkowa wykuszy komnat na
pierwszym piętrze, we wschodniej części zamku.
W XVI wieku dokonano modernizacji rezydencji. Z tego
okresu pochodzi kilka portali. Za czasów rodziny Tarłów ( XVIII wiek) ufundowano
barokowy portal prowadzący na dziedziniec oraz zmodernizowano fragment skrzydła
północnego.
Mimo,że na przestrzeni wieków rezydencja często zmieniała
właścicieli to jej pierwotny wygląd nie został zasadniczo zmieniony i zachował
się do naszych czasów.
Ostatnimi właścicielami zamku, do wybuchu II wojny
światowej, była rodzina Jastrzębskich. Po wojnie, od roku 1978, istnieje tutaj
muzeum wnętrz, filia Muzeum Okręgowego w Tarnowie.
 |
| widok ogólny |
 |
| zdjęcie archiwalne widok XIX wiek - Fotopolska |
 |
| widok archiwalny - zbiory NAC |
 |
| widok archiwalny - Katalog Zabytków Sztuki w Polsce t.1 |
 |
| skrzydło zachodnie z basztami |
 |
| jeden z wykuszy |
 |
| wykusz |
 |
| wykusz z herbami |
 |
| dziedziniec wewnętrzny |
 |
| studnia |
 |
| dobudówka |
 |
| miejsce po dawnej kaplicy |
 |
| Wielka Sala |
 |
| wnętrze wykusza |
 |
| arkada wykusza |
 |
| herb |
 |
| portal wewnętrzny |
 |
| polichromia |
 |
| salonik |
 |
| arras i organy |
 |
| detale attyki |
 |
| pozostałości fortepianu |
 |
| okna i sgraffiti |
 |
| okno renesansowe |
 |
| portal barokowy |
 |
| zwieńczenie portalu |
 |
| portal gotycki uskokowy |
 |
| kominy |
