poniedziałek, 24 lutego 2014

Paszkówka - pałac Wężyków

Zanim powstał obecny pałac w Paszkówce ( powiat wadowicki, gmina Brzeźnica), w południowo-zachodnim narożniku parku stał stary, prawdopodobnie drewniany, dwór z drugiej połowy XVIII wieku, rozebrany w wieku następnym.

Około 1830 roku majątek nabył Leonard Wężyk i to on wraz z żoną Ludwiką z Żeleńskich,  zlecili budowę obecnego pałacu. Powstał on wg projektu architekta Feliksa Księgarskiego  (architekt ten był również autorem projektu budynku Collegium Novum UJ w Krakowie). Budowa trwała od roku 1865 do roku 1870 i kosztowała 100 tyś. złotych reńskich.

Jest to piętrowa budowla na planie wydłużonego prostokąta z ośmioboczną wieżą, przylegającą do skrzydła wschodniego. Styl pałacu jest niejednoznaczny, ale w jakiś sposób nawiązuje do gotyku angielskiego. Nad wejściem głównym umieszczone są herby Wężyków i Żeleńskich. Elewację zdobią liczne gzymsy, fryzy oraz dekoracyjne obramienia okien. W medalionach pod oknami znajdują się rzeźby, przypominające głowy z Sali Poselskiej zamku na Wawelu.

Wężykowie byli właścicielami pałacu do końca II wojny światowej. W roku 1948 nastąpiła parcelacja majątku i w pałacu umieszczono szkołę a następnie przychodnię zdrowia.

Od lat siedemdziesiątych XX wieku, przez około 20 lat, w pałacu mieścił się Dom Wypoczynkowy
„ Kasztelanka”. Przed jego otwarciem, został przeprowadzony, jedyny w czasach socjalizmu, remont budynku.

Po 1989 roku majątek wraz z pałacem przeszedł na własność gminy Brzeźnica i stał przez kilka lat opuszczony. W roku 1997 kupił go prywatny inwestor, który przeprowadził gruntowny remont zniszczonej siedziby Wężyków z przeznaczeniem na hotel i centrum konferencyjne, które funkcjonuje do dzisiaj.

Wokół pałacu rozciąga się park z pozostałością dawnego ogrodu włoskiego z XVIII wieku. Zachowały się resztki szpalerów grabowych oraz nikłe fragmenty fos i wałów. Nad piwnicą, pełniącą funkcję lodowni, w oryginalnym założeniu ogrodu włoskiego, znajdował się kopiec widokowy. Za kopcem nie było wówczas drzew i można było stamtąd podziwiać panoramę okolicy.

widok ogólny
zdjęcie lotnicze - lata 20-te XX wieku

pałac jesienią
pałac jako dom wypoczynkowy

fasada
ryzalit z wejściem głównym
elewacja ogrodowa
wieża i elewacja boczna
fragment jednego z ryzalitów
loggia ogrodowa
kartusze herbowe Wężyków i Żeleńskich
drzwi wejściowe
ozdobne okno
medalion z "głową wawelską"
fryzy ozdobne
sień
salon
lustro w salonie
fragment sufitu salonu
park
aleja parkowa i lodownia

środa, 19 lutego 2014

Wielogłowy - kościół Wniebowzięcia NMP

Niewielki kościół gotycki we wsi Wielogłowy ( powiat nowosądecki, gmina Chełmiec) należy do najstarszych świątyni w okolicy. Datę jego powstania określa się na rok 1318. 

Jest to budowla murowana i otynkowana. Najstarsza część to prostokątne prezbiterium nakryte sklepieniem kolebkowym o wykroju ostrołukowym. Nieco młodsza jest późnogotycka nawa nakryta stropem.

Kościół uległ rozbudowie w pierwszej połowie XVII wieku. Wzniesiono wówczas po stronie północnej zakrystię oraz kaplicę zwaną „ Kurowską” a od południa kruchtę. Prawdopodobnie wówczas pojawiła się także niska wieża od zachodu. 

Z okresu gotyku pochodzi kilka portali, w tym jeden późnogotycki, uskokowy z bogatym laskowaniem w tzw. typie długoszowskim. W prezbiterium zachował się okulus z gotyckim kamiennym maswerkiem z XIV wieku.

Na ścianie prezbiterium odkryto fragmenty renesansowej polichromii z napisami i kartuszami herbowymi. Polichromia pochodzi z okresu, gdy kościół służył w XVI wieku jako zbór ariański.

Wyposażenie wnętrza jest w większości późnorenesansowe i barokowe. Zwracają uwagę dwa ołtarze boczne w formie tryptyków, pochodzące z XVII wieku. Zachowała się także kamienna chrzcielnica wczesnobarokowa oraz kilka płyt nagrobnych. Najstarsza z nich, z herbami i napisem minuskułowym,  pochodzi z XV wieku. Ściany zdobią także barokowe epitafia.

Opisywana świątynia znajduje się obecnie pod opieką pobliskiego kościoła parafialnego.

widok ogólny

panorama

widok od prezbiterium

elewacja boczna

kaplica

zakrystia

kamienna wieża

kruchta

okulus z maswerkiem

renesansowy portal

portal ostrołukowy

portal uskokowy- zdjęcie Katalog Zabytków Sztuki w Polsce t.1

okna

szkarpa

boczne drzwi

przykościelny nagrobek

piątek, 14 lutego 2014

Skawina- secesyjny ratusz

Budynek ratusza usytuowany jest w południowo-zachodniej części rynku w Skawinie ( powiat krakowski, gmina Skawina).

Jest to budowla wzniesiona w 1904 roku w stylu secesyjnym. Autorem projektu był Władysław Ekielski.

Szczególną uwagę przyciąga wieża ratusza. Zdobią ją kolumny z arkadami w dolnej kondygnacji, trójdzielne okna, tarcze zegarowe oraz fantazyjny, drewniany hełm pokryty blachą. Dodatkowo wzrok przyciągają zdobienia malarskie z motywami roślinnymi wokół okien i tarcz zegarowych.

W ratuszu mieści się Urząd Miasta i Gminy.

widok ogólny
zdjęcie archiwalne - zbiory NAC
panorama
elewacja północna
wieża
ozdobny hełm
dekoracja zegarów
dekoracja okien
arkady
portal wejściowy

niedziela, 9 lutego 2014

Biórków Wielki- kościół Wniebowzięcia NMP

Obecna drewniana świątynia w Biórkowie Wielkim (powiat proszowicki, gmina Koniusza)
powstała na miejscu XV-wiecznego kościoła, który spłonął. 

Wzniesiono ją w 1633 roku a konsekrowano w roku 1664. 

Jest to budowla o konstrukcji zrębowej, jednonawowa, z wielobocznym prezbiterium. Całość nakryto niezależnymi dachami gontowymi. 

Pod koniec XVIII wieku do kościoła dobudowano barokową wieżę i wieżyczkę z sygnaturką.

Wnętrze utrzymane jest w stylu barokowym i rokokowym. Na uwagę zasługuje kamienna chrzcielnica z główkami aniołków.

Kościołowi towarzyszy drewniana dzwonnica z 1938 roku.

widok ogólny
panorama
kościół i brama

prezbiterium
zakrystia

wieża
zwieńczenie wieży

elewacja północna
elewacja południowa

sygnaturka i kopułka wieży
okno

wnętrze

ołtarz główny

chór

ambona

chrzcielnica

rzeźby aniołków

dzwonnica