W Tyńcu, dzisiaj części Krakowa, na
wapiennym wzgórzu nad Wisłą znajduje się jeden z najstarszych zespołów
klasztornych w Polsce.
Opactwo benedyktynów zostało ufundowane,
najprawdopodobniej, w roku 1044 przez Kazimierza Odnowiciela, chociaż niektórzy
historycy uważają, że jego fundatorem był syn Kazimierza Odnowiciela, Bolesław
Śmiały zwany Szczodrym. Zakon benedyktynów był pierwszym zakonem sprowadzonym
na ziemie polskie. Zakonnicy osiedlili się u nas już w 1006 roku.
Opactwo powstało na miejscu
wcześniejszego grodu obronnego i samo także miało podobny charakter. Pierwszy kościół
kamienny, wzniesiony już w drugiej połowie XI wieku, miał formę romańskiej
bazyliki trójnawowej bez transeptu, zakończonej absydami. Ze względu na duże
zagrożenie najazdami postanowiono, w XIII wieku, otoczyć opactwo kamiennym
murem obwodowym z umocnieniami w postaci baszt. Niestety, mimo umocnień klasztor
został splądrowany i zniszczony w 1260 roku przez Tatarów. Także w wieku XIV
cały kompleks uległ ponownemu zniszczeniu przez Czechów i Tatarów.
W wieku XV nastąpiła rozbudowa
kościoła i zabudowań klasztoru w stylu gotyckim. Kościół wzbogacił się wówczas
o prezbiterium i trójnawowy korpus główny. Kolejne zmiany w wyglądzie kompleksu
klasztornego nastąpiły w wieku XVII, po zakończeniu najazdu szwedzkiego. Kościół
otrzymał szatę barokowo-rokokową, wzniesiono także nowe mury z bastionami. W
kolejnym wieku nie ominęły jednak klasztoru skutki wydarzeń politycznych z
drugiej połowy XVIII wieku. W czasie konfederacji barskiej kompleks został
zamieniony na twierdzę. Został jednak zdobyty przez Austriaków, którzy w 1816
roku skasowali opactwo a zakonnicy przenieśli się do Tarnowa.
W 1831 roku
wybuchł tutaj pożar i odtąd opactwo, całkowicie opuszczone, zaczęło popadać w
ruinę. Ponownie wzgórze klasztorne zostało zasiedlone przez zakonników
benedyktyńskich w 1939 roku, czyli po ponad stu latach. Rozpoczęto wówczas powolną
odbudowę całości, która trwała kilkadziesiąt lat i została ukończona dopiero w
2008 roku. Opactwo przywrócono tutaj w roku 1968.
Podczas restauracji obiektów,
natrafiono, w latach 60 tych XX wieku, na groby opatów tynieckich, pochodzące z
czasów romańskich. Przy jednym z nich znaleziono słynny złoty kielich podróżny
z pateną. Obecnie istnieją na świecie tylko dwa takie kielichy.
Dawne bogate wyposażenie opactwa nie
zachowało się. Pozostały tylko skromne pamiątki. Z okresu romańskiego pochodzą podwójne
kapitele kolumn i portal oraz jedna ze ścian. W kapitularzu klasztoru zachowały
się fragmenty polichromii z okresu od XIV do XVI wieku. W kościele można
zobaczyć także ciekawą późnobarokową ambonę w kształcie łodzi, utrzymaną w
czarno –złotej tonacji oraz stalle z XVII wieku.
Na dziedzińcu stoi XVII – wieczna
studnia nakryta konstrukcją z drewna, wzniesioną bez użycia gwoździ.
 |
| widok ogólny |
 |
| panorama - zdjęcie Fotopolska |
 |
| droga do opactwa |
 |
| plan opactwa - zdjęcie Katalog Zabytków Sztuki w Polsce t.1 |
 |
| widok na wieżę kościoła |
 |
| brama główna |
 |
| dziedziniec opatówki |
 |
| gotycka brama na dziedziniec |
 |
| dziedziniec główny |
 |
| zabudowania opactwa |
 |
| klasztor i studnia |
 |
| mur dziedzińca opatówki |
 |
| fragment murów i dawne kuchnie |
 |
| umocnienia |
 |
| bastion |
 |
| skały nad Wisłą |
 |
| dziedziniec i kościół |
 |
| widok na fasadę kościoła |
 |
| fasada |
 |
| posąg jednego z patronów |
 |
| rokokowe okno |
 |
| wnętrze kościoła |
 |
| chór i organy |
 |
| sklepienie nawy |
 |
| ambona |
 |
| pozostałość dawnego portalu |
 |
| herb nad bramą główną |
 |
| polichromia na ścianie opatówki |
 |
| studnia |
 |
| widok na Wisłę |
 |
| brama do ogrodów |
