niedziela, 30 sierpnia 2020

Szydłów - kościół św. Władysława

Gotycki kościół farny w Szydłowie ( powiat staszowski, gmina Szydłów) ufundował około 1355 roku król Kazimierz Wielki.

Uważa się, że świątynia powstała, jako jeden z kościołów  „baryczkowskich”, związanych z pokutą króla za doprowadzenie do śmierci księdza Marcina Baryczki , który ośmielił się zganić władcę za zbyt rozwiązłe życie.

 Budowla wzniesiona jest z cegły z użyciem kamienia do detali architektonicznych, od północy otynkowana. Pierwotnie kościół posiadał jedną nawę oraz prezbiterium zamknięte wielobocznie, do którego przylegała zakrystia ze sklepieniem krzyżowo-żebrowym.Na przełomie XVI i XVII wieku dobudowano nawę boczną nakrytą sklepieniem kolebkowym oraz kruchtę zachodnią.

 Znaczne zmiany w wyglądzie świątyni nastąpiły po pożarze w 1630 roku, gdy runął dach i zostały zniszczone  sklepienia . Fara została odbudowana, ale z pierwotnego wyglądu odtworzono tylko prezbiterium.

 W 1944 roku działania wojenne doprowadziły do ruiny świątyni. Jednak już w latach 50-tych XX wieku kościół został odtworzony jako dwunawowy, halowy i przywrócono mu gotycki wygląd. Podczas odbudowy odsłonięto dwa oryginalne gotyckie portale ostrołukowe ( portal południowy jest zamurowany). Portal główny składa się z dwóch portali. Mniejszy, wewnętrzny, to portal z XVII wieku a większy, zewnętrzny, to portal gotycki.

 Sklepienie kościoła wsparte jest na dwóch zrekonstruowanych ośmiobocznych filarach. 

W prezbiterium znajduje się tryptyk gotycki z przełomu XIV i XV wieku pełniący funkcję ołtarza głównego. 

Kościół otacza dawny mur cmentarny z bramkami.

 Obok fary zachowała się otynkowana dzwonnica z XVIII wieku, przekształcona z dawnej gotyckiej baszty, będącej częścią murów miejskich.

 Do 1944 roku świątyni towarzyszyła od południa wikarówka z przełomu XIV i XV wieku, zniszczona podczas bombardowania . Do dzisiaj pozostała ruiną widoczną przy murze obronnym.

widok ogólny
panorama
zdjęcie archiwalne - Śląska Biblioteka Cyfrowa
prezbiterium

fasada

zwieńczenie fasady

otynkowana elewacja północna

okno prezbiterium

portal zachodni-główny

detal portalu

portal południowy

zdobienie portalu

sygnaturka kryta gontem

wnętrze

odtworzone sklepienie gotyckie

portal manierystyczny zakrystii

wnętrze prezbiterium

tryptyk gotycki

Grupa Ukrzyżowania

witraże

brama ogrodzenia

detal bramy

bramka

barokowy wazon bramki

dwonnica

kolumna przed kościołem

detal kolumny

ruiny wikarówki

wtorek, 25 sierpnia 2020

Kraków - synagoga Tempel

Jedną z kilku czynnych świątyń żydowskich w Krakowie jest okazała synagoga reformowana przy ulicy Miodowej na Kazimierzu,  zwana także synagogą Postępową.

Budynek synagogi wzniesiono w latach 1860-1862 ( po 17 latach starań o pozwolenie na budowę) z inicjatywy Stowarzyszenia Izraelitów Postępowych, którzy skłaniali się do asymilacji z narodem polskim.

Jest to budowla na planie prostokąta w stylu neorenesansowym z elementami mauretańskimi. W latach 90-tych XIX wieku dokonano jej przebudowy poprzez przedłużenie całości ku wschodowi, dobudowanie naw bocznych oraz pięciobocznej absydy.

Fasadę nad wejściem ozdabiają  tablice Dekalogu wykonane z czarnego marmuru oraz dwudzielne arkadowe okna i bogaty detal neorenesansowy.

W bocznych elewacjach znajdują się dwudzielne arkadowe okna z witrażami z przełomu XIX i XX wieku, ufundowanymi przez osoby prywatne. Są to jedyne zachowane w Polsce witraże synagodalne.

Synagoga ucierpiała stosunkowo niewiele w czasie II Wojny Światowej, chociaż urządzono w niej magazyn i stajnię dla koni. Zachował się okazały marmurowy aron - ha - kodesz, wiele witraży, drewniane galerie dla kobiet oraz pełna przepychu polichromia w stylu mauretańskim. 

Po wojnie przez pewien czas świątynia była czynna, jednak po 1985 roku, po śmierci ostatniego kantora, została zamknięta.

W 1994 roku rozpoczął się remont, który trwał etapami kilka lat. Po jego zakończeniu synagoga została ponownie otwarta i odprawiane są w niej kilka razy w roku nabożeństwa oraz udostępniana jest na działalność kulturalną związaną z Festiwalem Kultury Żydowskiej.

widok ogólny
zdjęcie archiwalne
fasada
zwieńczenie fasady
tablice Dekalogu
elewacja boczna
okna elewacji bocznej
absyda
loggia
narożnik
wejście
wnętrze
aron-ha-kodesz
zwieńczenie aron-ha-kodesz
widok na dawny chór organowy
dekoracja sufitu nawy głównej
fragment dekoracji
galerie dla kobiet
dekoracja balustrady galerii
fragment dekoracji
głowice kolumn
okulus
witraże
witraże
darczyńcy witrażu
bima z pulpitem do odczytywania tory