piątek, 27 lipca 2018

Więcławice Stare - kościół św. Jakuba Młodszego

Drewnianą świątynię w Więcławicach Starych ( powiat krakowski, gmina Michałowice) wzniesiono w 1748 roku w stylu barokowym z drzewa modrzewiowego i posadowiono na kamiennej podmurówce.

Jest to budowla orientowana, bezwieżowa, o konstrukcji zrębowej. Posiada jedną nawę i trójbocznie zakończone prezbiterium. Do prezbiterium od północy przylega stara zakrystia a od południa nowa zakrystia, dobudowana w XIX wieku. Nawie od południa i zachodu towarzyszą nowsze kruchty. Całość nakrywa dach z gontu z sygnaturką.

Wnętrze kościoła przykrywają stropy wsparte na parach kolumn. Wystrój jest przeważnie barokowy oraz rokokowy ( ołtarze) .

Najcenniejszym elementem wyposażenia świątyni jest gotycki tryptyk św. Mikołaja znajdujący się na północnej ścianie nawy. Jest namalowany na desce i pochodzi z 1477 roku. Tryptyk ten pierwotnie należał do wyposażenia katedry wawelskiej. Nad tryptykiem umieszczono kopię rzeźby Matki Boskiej z Dzieciątkiem w tak zwanym typie " pięknych Madonn" ( oryginał znajduje się w krakowskim Muzeum Archidiecezjalnym) .

Innym cennym  zabytkiem jest Grupa Ukrzyżowania na belce tęczowej z późnogotyckimi postaciami Matki Boskiej i Jana Ewangelisty.

Kościołowi towarzyszy drewniana dzwonnica o konstrukcji słupowej wybudowana w połowie XIX wieku.

Z dawnego przykościelnego cmentarza zachował się zabytkowy klasycystyczny nagrobek w kształcie sarkofagu z urną.


widok ogólny
fasada
widok na prezbiterium
stara zakrystia
kruchta
sygnaturka
wnętrze
strop nawy
tryptyk gotycki
fragment tryptyku
widok na dzwonnicę
dzwonnica
zdobienia ściany zewnętrznej nawy
klasycystyczny nagrobek

niedziela, 22 lipca 2018

Wrocław - Stary Ratusz

Jednym z najciekawszych i najbardziej charakterystycznych zabytków Wrocławia jest stary późnogotycki ratusz, wznoszony etapami przez około 250 lat ( od końca XIII wieku do wieku XVI ).

Budynek ratusza usytuowany jest w południowo-wschodniej części Rynku miasta.

Najstarsze jego  partie  kryją się obecne w piwnicach. Pierwszy budynek ratusza miał prawdopodobnie wygląd  parterowej hali, wzbogaconej wieżą od zachodu.

W XIV wieku  do istniejącego budynku dobudowano kolejny , tym razem dwukondygnacyjny. Na drugiej kondygnacji mieściła się izba rady miejskiej. Następnie wzniesiono Izbę Sądową, wspartą na jednym filarze oraz kaplicę na piętrze. Całość nakryto wspólnym dachem. Podwyższono także wieżę i zamontowano na niej zegar. Główne wejście ozdobiono dekoracyjnym portalem.

Jednak o ostatecznym kształcie budynku ratusza zadecydowała wielka przebudowa przeprowadzona w XV wieku. Powiększono wówczas budowlę dodając od południa nowe pomieszczenia z wykuszami a dachy ozdobiono dekoracyjnymi szczytami.

Kolejne modernizacje w XVI I XVII wieku wzbogaciły elewacje ratusza o m.in. o tynki w jego niektórych partiach i dekorację malarską. Po raz kolejny podwyższono wieżę i nakryto ją późnorenesansowym hełmem. Uruchomiono także zegar na elewacji wschodniej. Wnętrza budynku wzbogacono ozdobnymi portalami.

Wiek XVIII i XIX to okres powolnego upadku reprezentacyjnej dotychczas budowli miasta. W połowie XIX wieku rada miasta przeniosła się do Nowego Ratusza a stary budynek został wynajmowany na kancelarie. Dopiero pod koniec XIX wieku przystąpiono do remontu i modernizacji ( m.in. dodano neogotyckie ażurowe szczyty). We wnętrzu powstała nowa klatka schodowa.

Większe prace nad uporządkowaniem i zabezpieczenie budynku Starego Ratusza miały miejsce w latach 30-tych  XX wieku. Odrestaurowano wówczas wnętrza,  i uporządkowano teren wokół ratusza, usuwając przylegające do niego budy kramarskie.

Niestety działania wojenne mocno uszkodziły w 1945 roku budynek. Po wojnie został jednak odbudowany.

Obecnie w Starym Ratuszu mieści się Muzeum Historyczne Miasta Wrocławia.  W jego piwnicach działa natomiast jedna z najstarszych restauracji w Europie, tzw. „Piwnica Świdnicka".

Przy ratuszu stoi miejski pręgierz- dzisiaj popularne miejsce spotkań. Oczywiście nie mogło zabraknąć przy budynku charakterystycznych wrocławskich krasnali.

widok ogólny
zdjęcie archiwalne - Opolska Biblioteka Cyfrowa
fasada
fasada - zdjęcia NAC
                                                                    elewacja wschodnia
narożnik
grafika

                                                       
                                                                    okna wykuszowe
wykusz elewacji wschodniej

wykusz

szczyt elewacji wschodniej

wieża

okno

narożnik

fragment narożnika

wejście
Sala Wielka - zdjęcie Fotopolska

Sala Wielka - archiwalne Fotopolska
wejście do Piwnicy Świdnickiej

rzeźba niedźwiedzia

rzeźba
krasnale
pręgierz


pomnik Fredry


wtorek, 17 lipca 2018

Kraków-Mogiła- opactwo cystersów i kościół Wniebowzięcia NMP i św. Wacława

W dawnej wsi Mogiła ( dzisiaj obręb Krakowa) znajduje się opactwo cystersów, ufundowane około  1220 roku przez biskupa krakowskiego Iwona Odrowąża. Zakonnicy przenieśli się do Mogiły z Kacic a wcześniej zostali sprowadzeni z klasztoru w Lubiążu na Dolnym Śląsku.

Wkrótce  po przybyciu zakonników rozpoczęła się budowa kościoła i zabudowań klasztornych. Prace zostały jednak przerywane przez najazdy Mongołów. W pierwszej fazie powstało ceglane prezbiterium z bocznymi bliźniaczymi kaplicami oraz wschodnie skrzydło klasztoru ( dom opacki).

Do połowy XIV wieku  kościół ukończono wznosząc nawy, transept i sklepienia a klasztor rozbudowano o skrzydło zachodnie i przebudowano krużganki wirydarza.

W efekcie powstała wczesnogotycka orientowana, trójnawowa bazylika z cegły z transeptem i prostokątnie zakończonym prezbiterium z bocznymi kaplicami oraz przylegający do niej od południa budynek klasztoru wraz z zabudowaniami gospodarczymi. Wnętrze kościoła nakryto sklepieniami krzyżowo-żebrowymi ze zwornikami i zastosowano zaostrzone łuki.

W XV wieku, po pożarach, kompleks klasztorny odbudowano i odnowiono m.in. skrzydło południowe klasztoru i krużganki. Całość otoczono murem obronnym z basztami. Kolejne fazy przebudowy w XVI wieku doprowadziły do wymiany sklepień kościoła oraz połączenia domu opackiego z klasztorem. Ściany kościoła pokryto polichromią  autorstwa tutejszego zakonnika Stanisława Samostrzelnika. Polichromia zachowała się częściowo w prezbiterium, transepcie i kaplicach przy prezbiterium oraz w krużgankach - " Ukrzyżowanie". Obecna dekoracja malarska pochodzi z początku XX wieku.

Podczas potopu szwedzkiego zespół klasztorny został zdewastowany. Na początku XVIII wieku w zabudowaniach klasztoru wybuchł pożar, który spowodował wiele zniszczeń. Wówczas zawaliło się sklepienie nawy głównej kościoła. Zostało ono odbudowane  jako kolebkowe z lunetami. W 1780 roku przebudowano fasadę zachodnią w stylu późnobarokowym. Po wojnie kościół klasztorny został odrestaurowany i pozbawiony wielu naleciałości eklektycznych.

W wystroju wnętrza kościoła zwraca uwagę późnogotycki poliptyk ołtarza głównego, pochodzący z 1514 roku oraz gotycki krucyfiks z XV wieku w kaplicy Pana Jezusa Ukrzyżowanego. W świątyni można także zobaczyć dwie późnorenesansowe płyty nagrobne z postaciami zmarłych, w tym opata Marcina Białobrzeskiego. W gotyckich krużgankach klasztoru zwracają uwagę gotyckie i renesansowe płyty nagrobne i epitafia oraz portal z XIII wieku.

W 1851 roku kościół klasztorny zaczął pełnić funkcję świątyni parafialnej. Wcześniej, objęty klauzulą,  służył tylko zakonnikom i był udostępniany wiernym zaledwie  kilka razy w roku.

Jako ciekawostkę warto podać, że w krużgankach klasztoru zachował się najstarszy zegar mechaniczny w Polsce ( tarcza) . Pochodzi z XIII wieku.

widok ogólny
zdjęcie archiwalne - zbiory NAC
widok na kościół z krużganków zewnętrznych
widok na fasadę kościoła
fasada
zwieńczenie fasady
kruchta
krużganki zewnętrzne
ogród
ołtarz Pamięci Narodowej

wnętrze
sklepienie nawy
widok na prezbiterium
prezbiterium
ściana ołtarzowa
sklepienie prezbiterium
widok na ołtarz główny

tryptyk gotycki
stalle
nawa boczna
sklepienie nawy bocznej
kaplica
krucyfiks
zwornik

organy
gotycki ołtarz

fresk Ukrzyżowanie
nagrobek opata
nagrobek opata - detal
 
nagrobek rycerza

epitafium

epitafium z portretem

portal gotycki i drzwi do zakrystii

portal wejściowy
zabudowania klasztoru
fragment elewacji
portal gotycki w krużgankach
krużganki
Ukrzyżowanie Stanisława Samostrzelnika

pozostałość romańskiego biforium

 
epitafia w krużgankach
portal refektarza
refektarz
zegar
brama na dziedziniec
dzwonnica