sobota, 28 marca 2020

Alwernia - zabytkowy rynek

W pobliżu klasztoru Bernardynów w Alwerni znajduje się kameralny, małomiejski zabytkowy Rynek na planie prostokąta. Rynek został wyznaczony prawdopodobnie po nadaniu Alwerni w 1778 roku, przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, przywileju organizowania dwunastu jarmarków w roku.

Był to główny plac targowy miasta. Pierwotnie cały Rynek otaczały drewniane domy z podcieniami. Z tego okresu zachowało się kilka domów z XVIII I XIX wieku.
Dwa z nich ( z 1794 r.  i z 1825 r. ) znajdują się w Skansenie w Wygiezłowie. W pierzei zachodniej Rynku stoi dom podcieniowy z 1791 roku ( w fatalnym stanie ) i przybudowany do niego ( również w stanie tragicznym) , murowany dom z drewnianym, ozdobnym fryzem, w którym to domu mieścił się pierwszy w Alwerni urząd pocztowy ( od 1867 r. ).

Nieco dalej stoi kolejny ( początek XX wieku ) drewniany dom z ozdobnym gankiem. Innym zabytkowym domem, który się zachował, jest niewielki dom ze szklaną werandą w pierzei północnej. Na samym placu stoi XIX wieczna studnia, nakryta czterospadowym daszkiem.
Studni tej używano do lat 40-tych XX wieku. Niedaleko studni znajdowała się duża karczma -niezachowana.

W II połowie XIX wieku plac Rynku wzbogacił się o murowaną kapliczkę z 1860 roku. Obok kapliczki znajduje się Grób Nieznanego Żołnierza.
Z czasem Rynek w Alwerni utracił swoje znaczenie targowe i stopniowo przekształcił się w park miejski. I w takim charakterze, jako założenie parkowe, został zrewitalizowany w latach 2008-2013. Zachowano liczne zabytkowe drzewa ( dęby ), odnowiono  alejki, zmodernizowano zieleń i zamontowano nowe oświetlenie.

Środki na modernizację Rynku częściowo pozyskano z funduszów Unii Europejskiej ( 1,3 mnl zł ) . Odnowiony Rynek otworzono na nowo w listopadzie 2013 roku, przy udziale znanego aktora Andrzeja Grabowskiego, który pochodzi z Alwerni.

widok ogólny
stare drzewa
aleja parkowa
widok na studnię
studnia
element studni
kapliczka
tablica
napis na studni
Grób Nieznanego Żołnierza
dom z gankiem
fasada domu z gankiem
dawna poczta
poczta - zdjęcie archiwalne
poczta i dom podcieniowy
dom z werandą
mały dom
domy przy rynku
niezachowany dom - zdjęcie archiwalne

poniedziałek, 23 marca 2020

Sosnowice- kościół Imienia NMP

 Niewielki, drewniany kościół p.w. Imienia Najświętszej Marii Panny w Sosnowicach (gmina Brzeźnica, powiat wadowicki) usytuowany jest nieco na uboczu wsi, na wzniesieniu porośniętym starymi drzewami.

Kościół powstał w drugiej połowie XVI wieku z inicjatywy rodziny Strzałów, którzy byli ówczesnymi właścicielami wsi. Pełnił on funkcję kościoła filialnego parafii w Paszkówce.

Jest to świątynia drewniana, jednonawowa, o konstrukcji zrębowej, z krótkim prezbiterium. Dach, pokryty blachą, wieńczy wieżyczka z 1773 roku z sygnaturką.  We wnętrzu znajdują się barokowe ołtarze. Pod koniec XIX wieku, podczas remontu świątyni odnowiono szalunki oraz ozdobiono wnętrze malowidłami. Wtedy to m.in. wykonano plafon na stropie z wyobrażeniem Wniebowzięcia NMP.

Przy wejściu do kościoła znajduje się figura Matki Boskiej, przeniesiona tutaj, podczas II wojny światowej, z majątku dworskiego w Wielkich Drogach.

widok ogólny
panorama
fasada
detal fasady
widok na fasadę
widok na fasadę i elewację wschodnią
prezbiterium
fasada wschodnia
elewacja zachodnia i zakrystia
okno
wnętrze
polichromia stropu
ambona
figura NMP

środa, 18 marca 2020

Zaborów- eklektyczny dwór

 W niewielkiej miejscowości Zaborów ( powiat brzeski, gmina Szczurowa ) zachował się ciekawy dwór w stylu eklektycznym.

Majątek w Zaborowi zakupił w 1820 roku Narcyz Jaworski, ale sprzedał go szybko rodzinie Radeckich. Bezdzietni Radeccy przekazali posiadłość z dworem swojemu krewnemu, Kajetanowi Niedzielskiemu.

Od 1877 roku majątek, jako wiano wnuczki Kajetana Niedzielskiego, Heleny przeszedł w ręce rodziny Dąbskich, którzy mieszkali w nim do roku 1945.
Po rozparcelowaniu majątku i przejęciu dworu przez Państwo umieszczono w nim m.in. Ośrodek Zdrowia, Szkołę Rolniczą i sklepy.
W roku 2006 gmina sprzedała dwór osobie prywatnej, która rozpoczęła w 2007 roku remont, ale wkrótce został on przerwany. Dwór obecnie jest opuszczony i niszczeje, choć jest częściowo zabezpieczony.

Jest to budynek wzniesiony na planie prostokąta, podpiwniczony, który po przebudowie w latach 80- tych XIX wieku przez rodzinę Dąbskich, przybrał postać eklektyczną o cechach renesansu i modernizmu. Elewacje ożywiają liczne okna i dekoracje z motywami roślinnymi oraz boniowania. Bryła dworu urozmaicona jest ryzalitem frontowym z herbem Dąbskich Godziemba, portykiem arkadowym z drewnianymi kolumnami, tarasem oraz półokrągłym ryzalitem dawnej biblioteki.

Wokół dworu rozciągał się park, z którego zachowały się trzy stare dęby.

widok ogólny
fasada
ryzalit z arkadami
arkady
elewacja boczna
drewniane kolumny
półokrągły ryzalit
herb Godziemba
dekoracja ściany
kapitel kolumny
dekoracja z motywem roślinnym

piątek, 13 marca 2020

Krzęcin- kościół Narodzenia NPM

Drewniany kościół w Krzęcinie ( powiat krakowski, gmina Skawina ) został wzniesiony w 1589 roku i jest on drugą świątynią, stojącą w tym miejscu.

O istnieniu pierwszej wspomina w XV wieku Jan Długosz. Niestety obecny wygląd świątyni to efekt gruntownej przebudowy w drugiej połowie XVIII wieku.

Wieże z balustradami i arkadami oraz iglicowymi hełmami dobudowano w latach 1886-1887.

Ostatnia renowacja kościoła ( ołtarze i polichromia ) miała miejsce w latach 1998-2003.

Wnętrze skomponowano w stylu późnobarokowym a polichromia pochodzi z lat-50 tych XX wieku.

Do ciekawszych elementów wyposażenia wnętrza kościoła należą osiemnastowieczna ambona oraz chrzcielnica.

Przy kościele znajdują się zabytkowe nagrobki okolicznych ziemian.

widok ogólny
panorama
zdjęcie archiwalne - Fotopolska
prezbiterium
widok na elewację południową
elewacja południowa i kruchta
wieże
fragment fasady z wieżami
detal jednej z wież
balustrada wieży
wejście główne
zakrystia
okna z witrażami
sygnaturka
wnętrze
fragment dekoracji
ambona
witraż
ozdobna klamka
zabytkowe nagrobki
nagrobek
płyta nagrobna 
płyta nagrobna z napisem łacińskim
ogrodzenie
kapliczka stacji Drogi Krzyżowej