piątek, 26 lutego 2021

Żywiec - kościół św. Marka i stary cmentarz

Przy ulicy Sienkiewicza w Żywcu ( powiat żywiecki, gmina Żywiec) znajduje się niewielki, murowany kościół z 1885 roku. Świątynia należy obecnie do miejscowej parafii Narodzenia NMP.

Obecna budowla zastąpiła wcześniejszy, drewniany kościół, wzniesiony w XVI wieku jako wotum za ustąpienie zarazy. Wzniesiona została na planie prostokąta z absydą od wschodu i wieżą od zachodu.

 Do wyposażenia świątyni należał niegdyś tryptyk gotycki z XV wieku, z którego dwa zachowane skrzydła przechowywane są dzisiaj w Muzeum Narodowym w Krakowie. Na wieżyczce świątyni zamontowano barokową drewnianą płaskorzeźbę św. Marka, datowaną na początek XVII wieku.

Kościół otacza nieczynny już cmentarz z grobowcami i nagrobkami, zachowanymi w różnym stanie oraz neogotycką kaplicą grobową księdza Tomasza Czapeli, proboszcza ze Ślemienia,  wystawioną w 1907 roku.

Zwraca uwagę także, usytuowana w pobliżu kaplicy, na postumencie,  rzeźba św. Józefa z Dzieciątkiem, powstała w XVIII wieku.

Przy murze cmentarza istnieje, słabo już czytelna,  zbiorowa mogiła żołnierzy, którzy zginęli w pożarze, w czasie ćwiczeń w pobliskiej Moszczanicy  w 1892 roku.

Cmentarz zamknięto w 1920 roku.

widok ogólny
widok na fasadę

fasada

elewacja boczna

prezbiterium

wnętrze

ołtarz główny

epitafium

pozostałość gotyckiego tryptyku - MN Kraków

cmentarz

 neogotycka kaplica grobowa

fasada kaplicy

okna

figura na postumencie

nagrobki

detale żeliwne

nagrobek nauczyciela

nagrobek dziecka

grobowiec rodzinny

fragment grobowca

zbiorowa mogiła żołnierzy

niedziela, 21 lutego 2021

Łosie - kaplica cmentarna

Na nowym cmentarzu we wsi Łosie ( powiat gorlicki, gmina Ropa) znajduje się drewniana kaplica, pochodząca z 1764 roku. Kaplica to dawne prezbiterium cerkwi grekokatolickiej wzniesionej w Klimkówce.

Po postawieniu w 1914 roku nowej, murowanej cerkwi stara świątynia została rozebrana a prezbiterium przeniesiono na miejscowy cmentarz, jako kaplicę.

 

W 1989 roku, gdy postanowiono utworzyć Zalew Klimkowski, kaplica została przeniesiona na obecne miejsce wraz z częścią ekshumowanych grobów.


widok ogólny


panorama


widok od południowego zachodu

strona wschodnia

strona północna

wejście

zwieńczenie portalu z datą

data powstania

dach 

okno

stary nagrobek

wtorek, 16 lutego 2021

Bejsce - kościół św. Mikołaja i kaplica Firlejów

Kościół parafialny w Bejscach ( powiat kazimierski, gmina Bejsce) powstał jako budowla gotycka pod koniec XIV wieku.

Jest to świątynia jednonawowa z węższym prezbiterium zamkniętym wielobocznie oraz przyległą do niego od północy zakrystią. Jako budulec wykorzystano cegłę a w fundamentach kamienne ciosy. Elewacje boczne  opinają szkarpy a wnętrze oświetlają okna ostrołukowe z maswerkami oraz dwa okulusy. Zachowały się także gotyckie, ostrołukowe portale profilowane oraz sklepienie krzyżowo-żebrowe w prezbiterium.

W 1963 roku odkryto w prezbiterium gotycką polichromię  figuralną,  przedstawiającą sceny z życia Chrystusa.

Także w prezbiterium zwraca uwagę późnorenesansowy nagrobek młodo zmarłej Elżbiety Firlejówny z leżącą postacią dziewczęcą trzymającą w dłoni kwiatek.

Do cennych zabytków wyposażenia należy alabastrowa chrzcielnica  z końca XVI wieku.

Bryła opisywanej świątyni uległa zmianie pod koniec XVI wieku, gdy po śmierci żony, ówczesny właściciel miejscowości, wojewoda krakowski Mikołaj Firlej, postanowił wznieść od południa kaplicę grobową.

Kaplicę zbudował w stylu manierystycznym związany z warsztatem królewskim Santi Gucciego Tomasz Nikiel z Pińczowa, wzorując się jagiellońskiej kaplicy na Wawelu.

Powstałą w latach 1594-1600 budowlę cechuje na zewnątrz prostota i oszczędność detali dekoracyjnych. Wnętrze natomiast zaskakuje bogactwem form i dekoracji.

Do kaplicy prowadzi półkolisty portal z kamienną bramką. Ściany wewnętrzne podzielone zostały pilastrami i łukami  na arkadowe wnęki przypominające łuk triumfalny. Te podstawowe podziały zostały jednak silnie zatarte przez pełną przepychu i ekspresji fantazyjną dekorację wykonaną z szarego piaskowca, czerwonego marmuru i alabastru.

Kopułę kaplicy oraz łuk portalu wejściowego zdobią kasetony z rozetami. 

Na wschodniej ścianie umieszczono kamienny, bogato rzeźbiony ołtarz z figurą Zmartwychwstałego Chrystusa.

Zachodnią ścianę wypełnia natomiast okazały nagrobek z klęczącymi po bokach i adorującymi krucyfiks postaciami Mikołaja Firleja i jego pierwszej żony Elżbiety. Postacie zmarłych otaczają fantazyjne płaskorzeźby skrzydlatych smoków i innych stworów oraz woluty i zwoje roślinne. Dolną partię nagrobka zdobi okazały kartusz herbowy.

W okresie baroku bryła kościoła wzbogaciła się o drugą, znacznie skromniejszą kaplicę, dostawioną do korpusu nawy od północy. Jest to kaplica św. Anny.

widok ogólny

widok na prezbiterium
prezbiterium

zakrystia

Ogrojec

elewacja południowa

fasada
fasada - zdjęcie archiwalne Fotopolska
wejście

portal gotycki

widok na kaplicę Firlejów


  kaplica Firlejów
kopuła kaplicy

wnętrze

wnętrze prezbiterium

sklepienie prezbiterium

fresk za ołtarzem

polichromia gotycka

fragment polichromii

sceny z życia Chrystusa

portal do zakrystii

nagrobek Elżbiety Firlejówny

postać zmarłej 

ambona

manierystyczna chrzcielnica

wejście do kaplicy Firlejów

kopuła kaplicy

ołtarz w kaplicy
ołtarz - zdjęcie Muzeum Historyczne  Krakowa
nagrobek Firlejów

część centralna nagrobka

postać Mikołaja Firleja

postać Elżbiety Firlej

zwieńczenie nagrobka

herb

detal dekoracyjny

detal

dekoracja malarska kaplicy

głowica 

kropielnica z herbem