Pierwszy kościół stanął w tym miejscu w XI wieku jako romańska rotunda, w
której według legendy, został zabity biskup Stanisław ze Szczepanowa. Świątynia
nosiła wówczas wezwanie św. Michała Archanioła.
Król Kazimierz Wielki postawił na jej miejscu gotycki kościół, który w XV
wieku znalazł się pod pieczą zakonu paulinów, dla których Jan Długosz ufundował,
przylegające do świątyni, zabudowania
klasztorne.
Kompleks klasztorny przez kolejne wieki był przebudowywany a następnie uległ
znacznym uszkodzeniom, między innymi, podczas najazdu szwedzkiego w XVII wieku.
W kolejnym stuleciu postanowiono zburzyć gotycki kościół i na jego miejscu postawić nową,
okazałą świątynię. Powstała ona w latach 1733-1751 w stylu późnobarokowym.
Jest to trójnawowa bazylika z efektowną dwuwieżową fasadą od wschodu, poprzedzoną
monumentalnymi schodami. Na stopniach schodów umieszczone zostały nazwiska ofiarodawców
związane z renowacją świątyni w XIX wieku.
Pod schodami znajduje się wejście do krypt przeznaczonych na miejsce
pochówku znamienitych Polaków. W Krypcie Zasłużonych stoją sarkofagi m.in.
Stanisława Wyspiańskiego, Karola Szymanowskiego oraz poety Czesława Miłosza.
Fasadę i wnętrze świątyni zaprojektował włoski architekt Antonio Solari. W
ołtarzu głównym umieszczony został obraz św. Michała Archanioła z 1758 roku
autorstwa Tadeusza Kuntzego.
W pobliżu kościoła znajduje się kamienna sadzawka św. Stanisława z posągiem
świętego na środku. Obudowa sadzawki pochodzi z XVII wieku.
Do kościoła przylega barokowa zabudowa klasztoru w formie czworoboku z wewnętrznym wirydarzem. Jedno ze skrzydeł
wchłonęło pozostałości gotyckiego klasztoru.
 |
| widok ogólny |
 |
| litografia - XIX wiek |
 |
| kościół i klasztor |
 |
| panorama |
 |
| panorama - archiwalne |
 |
| widok z Mostu Grunwaldzkiego |
 |
| widok na fasadę |
 |
| fasada - archiwalne |
 |
| fasada |
fasada - zdjęcie NAC
 |
| fragment fasady |
 |
| detal dekoracji |
 |
| wieże |
 |
| hełmy wież |
 |
| elewacja zachodnia |
 |
| widok na mur |
 |
| prezbiterium |
 |
| szczyt prezbiterium |
 |
| płaskorzeźba |
 |
| elewacja południowa |
 |
| schody |
 |
| nazwiska na stopniach schodów |
 |
| portal wejściowy |
 |
| wnętrze |
 |
| archiwalne |
 |
| sklepienie prezbiterium |
 |
| ołtarz główny |
 |
| obraz w ołtarzu głównym |
 |
| tabernakulum |
 |
| fragment nawy głównej |
 |
| widok na chór |
 |
| balustrada chóru |
 |
| okno pozorne |
 |
| portal w prezbiterium |
 |
| ambona |
 |
| ołtarz św. Stanisława |
 |
| epitafium Długosza |
 |
| wejście do krypt |
 |
| Krypta Zasłużonych |
 |
| ołtarz |
 |
| sarkofag Wyspiańskiego |
 |
| sarkofag Miłosza |
 |
| studnia św. Stanisława |
 |
| figura świętego |
 |
| wnętrze studni |
 |
| bramka |
 |
| budynek klasztoru |
 |
| furta |
 |
| widok na bramę ogrodzenia |
 |
| brama |
 |
| fragment kraty |
 |
| ogrodzenie |
 |
| droga na Skałkę |
