gatoma - na tropie zabytków: Rabsztyn

czwartek, 8 grudnia 2022

Rabsztyn - zamek

Położony na wzgórzu przy drodze z Wolbromia do Olkusza zamek w Rabsztynie ( powiat olkuski, gmina Olkusz) należał do systemu obronnego Małopolski, wchodząc w skład tzw. Orlich Gniazd.

Powstanie w tym miejscu gotyckiej warowni murowanej datuje się na połowę XIII wieku. Składała się ona z części mieszkalnej- tzw. kamienicy oraz z wieży.

Od końca XIV wieku do połowy wieku XV funkcję starostów zamku pełnili przedstawiciele rodów Melsztyńskich i Tęczyńskich.

W kolejnym stuleciu warownia przeszła znaczną modernizację za sprawą możnego rodu Bonerów. Całość założenia otoczył kamienny mur z bramą oraz mostem nad fosą. Przy wewnętrznym dziedzińcu powstały dwa budynki gospodarcze, studnia i kolejna wieża.

Zasadnicze zmiany w wyglądzie zamku nastąpiły na przełomie XVI i XVII wieku, gdy we wschodniej części wzgórza rozpoczęto wznoszenie późnorenesansowego pałacu. Powstały wówczas trzykondygnacyjne skrzydła mieszkalne a dziedziniec ozdobiono krużgankami. Od strony północnej pojawił się okazały budynek z bramą i kordegardą. Najstarsza część zamku tzw. zamek górny otrzymała architektoniczne detale a całość otoczono ziemnymi fortyfikacjami. Inicjatorem tej przebudowy był starosta rabsztyński i znany dyplomata Mikołaj Wolski a kontynuował ją Zygmunt Myszkowski. W związku z przebudową warownia straciła częściowo swój charakter obronny na rzecz funkcji reprezentacyjnej.

Niestety w tej postaci zamek nie istniał długo. Kres jego świetności przyniosły zniszczenia i pożar podczas potopu szwedzkiego.

Od tego momentu, mimo prób odbudowy, zamek popadał w coraz większe zaniedbanie i na początku XIX wieku został całkowicie opuszczony.

Obecnie zabezpieczona i odrestaurowana ruina warowni jest udostępniana do zwiedzania. Podczas rewitalizacji zrekonstruowano bramę wjazdową i kordegardę, oczyszczono z gruzu część zamku średniego oraz odbudowano fragmenty zamku górnego wraz z wieżą.