Leskowiec - " hrabskie buty"

Przemierzając wschodnią część pasma Beskidu Małego ( powiat wadowicki, gmina Wadowice) możemy odpocząć zatrzymując się przy schronisku PTTK „ Leskowiec”, stojącym pod szczytem wzniesienia nazwanego obecnie „ Groniem Jana Pawła II” ( dawniej Jaworzyna).

Schronisko swoją nazwę zawdzięcza pobliskiemu szczytowi Leskowca. I właśnie ta góra dawniej nazywana była przez miejscową ludność bardzo ciekawie…” Hrabskie Buty”.

Ta tajemnicza nazwa związana jest z kamiennymi płytami, które miejscowi właściciele ziemscy kazali wykuć z piaskowca i umieścić w XIX wieku, obok stojącego na szczycie krzyża. Na płytach widnieją, wykute w kamieniu, ślady stóp fundatorów wraz z podaniem nazwisk i daty zdobycia szczytu Leskowca.

Jako pierwszy taką płytę, na pamiątkę swojego pobytu, kazał umieścić w 1846 roku hrabia Adam Potocki ( miał wtedy 24 lata), późniejszy konserwatywny polityk galicyjski, właściciel m.in. Krzeszowic i kamienicy „ Pod Baranami w Krakowie. Adam Potocki był zwolennikiem zniesienia pańszczyzny ( oczynszował chłopów w swoich dobrach) oraz pracy organicznej. Rok, który widnieje na płycie był bardzo ważny w życiu Potockiego, nie tyko z powodu pobytu w Beskidzie Małym. W tym roku zakończył się, bowiem jego kilkuletni romans ze znaną z urody i talentu pianistką Marią Kalergis. Warto tutaj wspomnieć, że Maria Kalergis była także wielką i niespełnioną miłością Cypriana Kamila Norwida.

Druga płyta jest kilkadziesiąt lat młodsza i równie ciekawa jak pierwsza. Powstała na pamiątkę pobytu na szczycie góry w dniu 4/9 ( 4 września) 1898 dwóch osób i dlatego jest to płyta podwójna. Przedzielona na połowę zawiera nazwiska: Mery ( Maria) Wielkopolska oraz  Roman Taube. Prawdopodobnie inspiracją dla jej powstania była zobaczona na szczycie płyta hrabiego Adama Potockiego.

Jeżeli chodzi o identyfikację osób to nie jest ona taka oczywista jak w przypadku płyty pierwszej. A to za sprawą… kobiety. Osoba barona Romana Taube nie budzi raczej wątpliwości. Zgodnie uważa się, że chodzi o dalekiego krewnego kompozytora Karola Szymanowskiego ( ze strony matki), żyjącego w latach 1858-1908.

Prawdziwą zagadką jest natomiast osoba Mary Wielopolskiej.

Większość źródeł podaje, że za tym nazwiskiem kryje się Maria Jehanne Wielopolska z Colonna - Walewskich, znana ówczesna pisarka i publicystka, żyjąca w latach 1882-1940. Ale, według mnie, jest to… niemożliwe. W roku 1898 ( taka data na płycie) Maria miała tylko 16 lat ( a może nawet mniej, ponieważ za datę urodzin podaje się także rok 1887) i nie była mężatką. Mogła nawet jeszcze nie znać swojego przyszłego męża i nie miała prawa do używania nazwiska Wielopolska. Jej ślub z hrabią Konradem Wielopolskim miał miejsce kilka lat później, w 1902 roku. Napis na płycie dotyczy raczej innej Marii, być może o rodowym nazwisku Wielopolska. Odcisk damskiego pantofla ma około 17 cm długości. Musiała to być, więc bardzo młoda osoba, a nawet dziecko. Prawdopodobnie nieznana bliżej Maria była gościem rodziny Taube i stąd wspólna wyprawa na Leskowiec, upamiętniona „płytą z butami”.

Ciekawa jest także późniejsza historia „Hrabskich Butów”. Przez wiele lat były znane tylko z przekazów, ponieważ zostały strącone w niewiadome miejsce przez miejscowych pasterzy.

Odnaleziono je stosunkowo niedawno w zaroślach na zboczach Leskowca. Nie umieszczono ich jednak w pierwotnym miejscu. W 2004 roku przetransportowano w pobliże schroniska, aby zapewnić im większe bezpieczeństwo. Mimo, że są już „ poturbowane” przez los, to stanowią dużą atrakcję dla turystów.

płyta z odciskiem butów Adama Potockiego

płyta A. Potocki

płyta A. Potocki -  data

płyta podwójna

płyta z odciskami butów M. Wielopolska , R. Taube

napis Roman Taube

napis Mery Wielopolska

Szydłów - kościół Wszystkich Świętych

Najstarszą, choć nieczynną już, świątynią Szydłowa ( powiat staszowski, gmina Szydłów) jest gotycki kościół Wszystkich Świętych, wzniesiony w drugiej połowie XIV wieku, na wapiennym wzgórzu na dawnym Przedmieściu Krakowskim, poza murami średniowiecznego miasta.

 Mimo częściowej przebudowy kościół zachował swój gotycki charakter.

 

Jest to skromna, kamienna budowla składająca się pierwotnie z nawy oraz krótszego i węższego prezbiterium, zamkniętego ścianą prostą. Z czasem do głównej bryły dobudowano od północy zakrystię przy prezbiterium a od zachodu dostawiono do nawy przedsionek. Całość nakrywa dach z gontu.

 

Kościół był kilkakrotnie restaurowany. Po raz pierwszy miało to miejsce w roku 1565, po zniszczeniach po pożarze.

 

Do wnętrza prowadzą trzy ostrołukowe portale, w tym jeden przy zakrystii. Zachowały się także ostrołukowe wycięcia okien oraz szkarpy od zachodu.

 

Najcenniejszym elementem wystroju świątyni jest gotycka polichromia pochodząca z trzech okresów: około 1370 roku, połowy XV wieku i drugiej połowy XV wieku. Polichromia, wykonana techniką "al fresco" została odkryta po II wojnie światowej. Przedstawia m.in. sceny pasyjne, sceny z Nowego Testamentu -w tym Siedem Radości Maryi, symboliczne wyobrażenia grzechów głównych  a w łuku tęczowym wizerunki proroków.

 

W 2017 roku stwierdzono istnienie pod posadzką krypt z pochówkami z okresu średniowiecza.

 

Gotycka świątynię otacza kamienny murek z bramką.

 

We wnętrzu wzgórza , na którym wznosi się kościół znajduje się niewielka jaskinia zwana jaskinią zbója Szydły, który według legendy miał założyć miasto.

widok ogólny

panorama - zdjęcie archiwalne - Fotopolska

widok od prezbiterium

kruchta

portal boczny z drzwiami z gotyckimi okuciami

gmerk lub inskrypcja przy portalu

portal przy kruchcie

wnętrze

wnętrze prezbiterium

pozostałość ściennego tabernakulum

gotyckie okno

pozostałość ołtarza

portal do zakrystii

polichromia

fragment polichromii

scena Radości Maryi

ilustracja jednego z grzechów głównych

wizerunki proroków na łuku tęczowym

zacheuszek

epitafium

krzyż przy kościele

bramka murku

jaskinia

Dobczyce - zamek

Na wzgórzu w Dobczycach ( powiat myślenicki, gmina Dobczyce), nad Jeziorem Dobczyckim, powstałym dzięki zaporze na rzece Rabie, wznosi się murowana warownia, swoim początkiem sięgająca wieku XIV. Zachowały się jednak relikty wcześniejszego założenia obronnego z XII wieku, pełniącego rolę strażnicy przy szlaku handlowym.

Rozbudowa zamku nastąpiła za czasów Kazimierza Wielkiego. Powstała wówczas m.in. baszta narożna. W tym czasie wzniesiono także mury miejskie.

W 1585 roku król Stefan Batory przekazał zamek Sebastianowi Lubomirskiemu. Nowy starosta, wzbogacony jako żupnik solny w Wieliczce i Bochni, przebudował zamek na okazałą rezydencję renesansową. Główne wejście na zamek zostało wówczas przeniesione na obecne miejsce i poprzedzone mostem zwodzonym, wniesionym nad fosą. Zamku broniły trzy wieże a we wnętrzu mieściło się około 70 pomieszczeń. W rękach Lubomirskich warownia pozostała do połowy wieku XVII.

Podczas Potopu a następnie najazdu wojsk Rakoczego zamek uległ pewnym zniszczeniom, ale był zamieszkały. Stan ten trwał do 1782 roku.

Kres rezydencji przyniosła jednak I połowa XIX wieku. Mury opuszczonej warowni zaczęto rozbierać i w ten sposób pozyskiwać tani materiał budowlany.

Dopiero na początku XX wieku zaczęto ruinę zabezpieczać a po wojnie rozpoczęto restaurację całego założenia oraz prowadzono prace wykopaliskowe. Obecnie zrekonstruowano znaczną część zamku i utworzono w nim muzeum.

Jako ciekawostkę warto dodać, że w czasach Kazimierza Jagiellończyka na zamku istniała „ Akademia”, gdzie Jan Długosz nauczał królewskich synów.

Inna ciekawa historia wiąże się ze znalezieniem na zamku, w II połowie XVIII wieku, skrytki ze skarbem. Skarb ten odkryła przypadkowo niania dzieci, zbijając kluczami tynk. Od tej pory wielu amatorów skarbów próbowało znaleźć kolejny schowek, niszcząc przy okazji mury zamkowe.

widok ogólny

zdjęcie archiwalne - Katalog Zabytków Sztuki w Polsce t.1

panorama

wjazd na zamek

widok na basztę bramną

most nad fosą

brama

herb nad bramą

część mieszkalna

fragment części mieszkalnej

ściany

dziedziniec ze studnią

dawny piec

schody

mury

okna

fragment ekspozycji muzealnej

herb

jedna z sal

kominek

palenisko

fragment balustrady

stare kafle

tablica pamiątkowa

widok na jezioro

jezioro