wtorek, 29 września 2020

Skrzyszów - kościół św. Stanisława bpa

Późnogotycki, drewniany kościół parafialny we wsi Skrzyszów ( powiat tarnowski, gmina Tarnów) datowany jest na rok 1517. Jego fundatorem był hetman wielki koronny i kasztelan krakowski Jan Amor Tarnowski. Znany jest także budowniczy świątyni, co jest rzadkim przypadkiem z tych czasów. Był nim cieśla Jan z Czchowa a jego sygnatura widnieje na jednym z portali (  południowym).

 Kościół jest największą drewnianą świątynią Małopolski. Pierwotnie posiadał prostokątną nawę oraz węższe, trójbocznie zamknięte prezbiterium.

 

W latach 1770-1777 dokonano jego rozbudowy. Dobudowano od północy zakrystię i kaplicę z rokokową dekoracją malarską. Od zachodu dostawiona została także wieża z izbicą - balkonikiem zwanym hurdycją. Kolejny etap rozbudowy świątyni miał miejsce pod koniec XIX wieku. Powstał wówczas nowy, przedłużony korpus nawowy, druga kaplica tworząca z pierwszą pozorny transept ( kaplica męska i żeńska) oraz wyremontowano obiegające budowlę otwarte podcienia-soboty z XVIII wieku.

 

Wnętrze kościoła nakrywają stropy. Zachowały się trzy portale późnogotyckie, w tym dwa schodkowe. Na łuku tęczy znajduje się krucyfiks z końca XV wieku a na południowej ścianie prezbiterium pozostałości średniowiecznej polichromii. Cennym elementem wyposażenia są także stalle gotyckie z herbami Tarnowskich oraz konfesjonał z końca XVI wieku i fragment gotyckiego tryptyku w ołtarzu głównym.

 

Polichromia ornamentalno-roślinna została wykonana około 1907 roku i ma charakter secesyjny.

widok ogólny


zdjęcie archiwalne - Katalog Zabytków Sztuki w Polsce t.1

panorama

grafika Napoleona Ordy

prezbiterium i soboty

kaplica "męska"

widok na wieżę

wieża

izbica 

elewacja południowa

wejście

sygnaturka

soboty

okna

kościół i ogrodzenie

wnętrze

chór

polichromia gotycka

fragment tryptyku 

portal do zakrystii

drzwi do zakrystii

portal z inskrypcją budowniczego- zdjęcie Katalog Zabytków Sztuki w Polsce t.1

łuk tęczowy i krucyfiks

gotyckie stalle

fragment stalli

herb Leliwa Tarnowskich

kaplica " męska"

ołtarz w kaplicy "żeńskiej"

polichromia secesyjna

ambona

chrzcielnica

ogrodzenie

czwartek, 24 września 2020

Chrzanów - Dom Urbańczyka

W niewielkim ogrodzie, przy Alei Henryka w Chrzanowie ( powiat chrzanowski, gmina Chrzanów) znajduje się willa małomiasteczkowa o charakterze dworkowym.

Budynek został wzniesiony pod koniec XIX wieku na zlecenie Franciszka Urbańczyka, pełniącego funkcję ówczesnego budowniczego powiatowego.

 Jest  to dom murowany z cegły na kamiennej podmurówce, otynkowany, częściowo podpiwniczony.  Posiada plan prostokątny z dwoma różniącymi się ryzalitami po bokach i cofniętą częścią środkową o charakterze werandy. Cechą wyróżniającą budynek jest bogaty i różnorodny detal architektoniczny taki jak arkadowe otwory okienne, schodkowy gzyms w szczycie jednego z ryzalitów, boniowania, pilastry. Weranda ozdobiona jest drewnianymi słupkami wspierającymi drewniane arkady.

 Willę otacza  niewielki ogród zamieniony, po zakupie budynku w 1981 roku przez miasto, na ogród dendrologiczny.

 Po remoncie i adaptacji willa pełni funkcję Oddziału Wystaw Czasowych Muzeum w Chrzanowie.

widok ogólny
widok na fasadę
fasada

ryzalit

weranda

ogród

altana w ogrodzie

ogród skalny

pergola

fragment ogrodzenia

sobota, 19 września 2020

Tabaszowa - kościół św. Mikołaja

Parafia w Tabaszowej ( powiat nowosądecki, gmina Łososina Dolna) została ustanowiona w roku 1989 a jej świątynią został, zrekonstruowany w latach 1980-1982, po przeniesieniu ze wsi Tęgoborze, drewniany barokowy kościół z 1753 roku. W Tęgoborzu wzniesiono nowy, murowany kościół i stary był już nieużytkowany.

 Nowe miejsce, usytuowane nad zakolem Jeziora Rożnowskiego, jest bardzo atrakcyjne widokowo. Ponadto jest ono bezpieczne dla XVIII-wiecznej świątyni, gdyż na starym miejscu, tuż przy brzegu jeziora, była często podtapiana i zagrożona powodziami, w wyniku spiętrzenia wód Dunajca po wzniesieniu zapory w Rożnowie.

 

Jest to budowla o konstrukcji zrębowej, oszalowana i kryta dachem z blachy. Posadowiona na kamiennym fundamencie, posiada jedna nawę i węższe prezbiterium zakończone trójbocznie. Od północy bok prezbiterium zajmuje pomieszczenie zakrystii. Na froncie nawy nadbudowano w XIX wieku niewielką wieżę z baniastym hełmem z latarnią. Na tylnej ścianie prezbiterium namalowano w pierwszej połowie XIX wieku grupę Ukrzyżowania o charakterze ludowym.

 

Wnętrze kościoła nakrywa płaski strop a ściany pokrywa polichromia ornamentalno-figuralna z 1895 roku. Wyposażenie pochodzi z okresu powstania świątyni oraz z XIX wieku. Zwraca uwagę rokokowy ołtarz główny z bramkami, XVIII-wieczna kamienna chrzcielnica z ludową płaskorzeźbą przedstawiającą Chrzest w Jordanie, oraz rokokowa ambona i fotel.

 

Obok kościoła stoi drewniana dzwonnica z XIX- wieku, na planie prostokąta, nakryta dachem dwuspadowym.

widok ogólny

panorama

widok archiwalny w Tęgoborzu - zdjęcie Fotopolska

elewacja południowa

elewacja północna z zakrystią

widok na prezbiterium

prezbiterium

Grupa Ukrzyżowania

obraz

okap i okna

szalunek

wnętrze

strop

ołtarz główny

ołtarz boczny

kamienna chrzcielnica

rokokowa ambona

chór

dzwonnica