Zbyszyce - kościół św. Bartłomieja

Obecny kościół murowany w Zbyszycach ( powiat nowosądecki, gmina Gródek nad Dunajcem) powstał, prawdopodobnie, na miejscu wcześniejszej świątyni drewnianej.

Budowę rozpoczął około 1408 roku Wierzbięta Kempiński a kościół został konsekrowany w 1447 roku przez kardynała Zbigniewa Oleśnickiego. W XVI wieku przez kilkadziesiąt lat świątynia znajdowała się w rękach arian. Około 1597 roku wróciła do kościoła katolickiego.

Jest to budowla gotycka, orientowana, wzniesiona z kamienia i otynkowana. Posiada kwadratową nawę i węższe prezbiterium zamknięte trójbocznie. Do prezbiterium przylega od północy zakrystia. Mury świątyni opięte są szkarpami. Podczas przebudowy w XVIII wieku ściany kościoła zwieńczono drewnianym gzymsem ( obecnie rekonstrukcja) . Całość nakrywa dach dwuspadowy z gontu.

Wnętrze prezbiterium nakryte jest gotyckim sklepieniem krzyżowo-żebrowym ze zwornikami ozdobionymi herbami. Nawę nakrywa strop drewniany. Z gotyckich elementów przetrwały jeszcze ostrołukowe okna prezbiterium oraz portale z herbami  i łuk tęczowy oddzielający nawę od prezbiterium.

Ściany świątyni zdobi polichromia z XIX wieku oraz częściowo zachowana polichromia  renesansowa z przełomu XVI i XVII wieku i pozostałości polichromii gotyckiej ( przy łuku tęczowym).

Większość wyposażenia świątyni pochodzi z okresu baroku i rokoka. Z wcześniejszych elementów zwraca uwagę, wmurowana w ścianę prezbiterium,  kamienna płyta nagrobna Mikołaja Kempińskiego z XV wieku z płaskorzeźbą anioła i minuskulową inskrypcją oraz stalle późnogotyckie z XVI wieku i gotycka podstawa chrzcielnicy.

W 2003 kościół mocno ucierpiał podczas pożaru. Spłonęła wówczas drewniana wieża-dzwonnica z XVIII wieku, przylegająca do nawy od zachodu. Do dzisiaj zachowały się pozostałości pogorzeliska dzwonnicy. Ponadto spalił się strop nawy oraz organy a zniszczeniu uległa cenna polichromia.

Budynek kościoła otacza kamienny murek, pochodzący prawdopodobnie z XVIII wieku, z bramką zwieńczoną wazonami, prowadząca do pobliskiego dworu.

widok ogólny

zdjęcie archiwalne - Fotopolska

fasada

widok na prezbiterium

prezbiterium

elewacja północna

widok na zakrystię

dachy i gzymsy

fragment gzymsu

portal zachodni

portal boczny

herb Kempińskich

wnętrze prezbiterium

sklepienie prezbiterium

fragment polichromii

łuk tęczowy

zwornik

portal do zakrystii

płyta nagrobna

chrzcielnica

pozostałość po wieży

bramka

fragment nagrobka

Sławków - Austeria Miejska i domy podcieniowe

Na pograniczu Górnego Śląska i Małopolski leży miasto Sławków ( powiat będziński, gmina Sławków), w średniowieczu ważny punkt na szlaku handlowym prowadzącym z Krakowa na Dolny Śląsk. Przez kilka wieków miejscowość stanowiła własność biskupów krakowskich.

Miasto zachowało średniowieczny układ przestrzenny z obszernym rynkiem i wychodzącymi z jego naroży ulicami.

W jednym z narożników rynku zachował się drewniany, XVIII-wieczny, parterowy budynek dawnej karczmy z kolumnowym podcieniem i dwiema bramami, nakryty łamanym dachem gontowym. Karczma nazywana jest Austerią Miejską ( po włosku karczma). Sławkowska austeria jest klasycznym przykładem staropolskiej karczmy o wysokim standardzie ze stajnią i wozownią. Obecnie jest jedyną zachowaną austerią z licznych dawnych przybytków tego typu w mieście i okolicy. W połowie XIX wieku władze miejskie podjęły decyzję o jej rozbiórce ze względu na jej zły stan techniczny. Na szczęście dzierżawcy w zamian za umowę dzierżawy podjęli się jej remontu.. W 1939 roku okupanci umieścili w budynku „ Dom Niemiecki”, po wojnie znajdowało się tutaj muzeum miejskie a obecnie funkcjonuje restauracja.

Z nielicznej zachowanej po pożarach zabudowy małomiasteczkowej na uwagę zasługuje „ Dom Podcieniowy” przy ul. Biskupiej. Jest to jedyny budynek podcieniowy zachowany w Sławkowie, pełniący funkcje mieszkalne. Wzniesiono go pod koniec XVIII wieku na planie litery L. Składa się z budynku frontowego z podcieniami z pięcioma kolumnami oraz z, umieszczonych na tyłach, dawnej wozowni i stajni. Nakryty jest czterospadowym dachem z szerokim okapem.

Pozostałością domu podcieniowego jest budynek przy rynku, obecnie mieszczący siedzibę Muzeum Regionalnego. Budynek powstał na przełomie XVIII i XIX wieku lecz później został przebudowany. Zachował się jednak fragment podcieni z kolumnami.

Austeria Miejska- widok ogólny

austeria i wozownia

Austeria - archiwalne - zdjęcie Katalog Zabytków Sztuki w Polsce t.1

widok na fasadę

podcienie kolumnowe

fragment kolumny

widok na elewację boczną

elewacja boczna

brama wjazdowa

dach łamany

fragment konstrukcji

okno

wozownia 

wjazd do wozowni

Dom Podcieniowy

Dom Podcieniowy-archiwalne- zdjęcie Katalog Zabytków Sztuki w Polsce t.1

pozostałości domu podcieniowego

Tarnów - kościół ŚwiętejTrójcy na Terlikówce

Kościół drewniany w dawnej wsi Terlików, obecnie części Tarnowa powstał w roku 1562 lub w 1589 w stylu późnogotyckim. Niekiedy za datę powstania świątyni uważa się rok 1595, gdyż taka data widnieje na odkrytym w 1997 roku kamieniu węgielnym.

Jest to budowla orientowana, jednonawowa, usytuowana na niewielkim wzniesieniu. Posiada od wschodu węższe prezbiterium zamknięte trójbocznie, do którego przylega zakrystia i współczesna kruchta. Bryła kościoła wzbogacona jest od zachodu o niewysoką barokową wieżę zwieńczoną baniastym hełmem z latarnią. Cała świątynia oraz dach obite są gontem.

Wnętrze kościoła nakrywa strop z polichromią z początku XX wieku. Wyposażenie pochodzi głównie z epoki późnego renesansu, czyli z przełomu XVI i XVII wieku ( ołtarze) oraz z XIX i XX wieku. Na uwagę zasługuje późnorenesansowy ołtarz główny z pierwszej połowy XVII wieku z obrazem namalowanym na desce a przedstawiającym Trójcę Świętą. U podstawy ołtarza umieszczono wspomniany wyżej kamień węgielny. Na belce tęczowej znajduje się barkowy krucyfiks z połowy XVII wieku.

W muzeum w Tarnowie przechowywane są skrzydła pochodzące z późnogotyckiego tryptyku z połowy XVI wieku ze scenami z życia Chrystusa, który pierwotnie znajdował się w opisywanej świątyni.

Kościół otoczony jest murowano-drewnianym ogrodzeniem  z daszkiem gontowym i bramą.

widok ogólny

panorama

zdjęcie archiwalne- Fotoplska

widok na fasadę

fasada

widok na wieżę

barokowa wieża

hełm wieży

elewacja południowa

wnętrze

polichromia stropu

ołtarz główny

fragment ołtarza głównego

kamień węgielny

ołtarz boczny

drugi ołtarz boczny

belka tęczowa

chór

brama ogrodzenia