gatoma - na tropie zabytków: Kraków

wtorek, 25 sierpnia 2020

Kraków - synagoga Tempel

Jedną z kilku czynnych świątyń żydowskich w Krakowie jest okazała synagoga reformowana przy ulicy Miodowej na Kazimierzu, zwana także synagogą Postępową.

Budynek synagogi wzniesiono w latach 1860-1862 ( po 17 latach starań o pozwolenie na budowę) z inicjatywy Stowarzyszenia Izraelitów Postępowych, którzy skłaniali się do asymilacji z narodem polskim.

Jest to budowla na planie prostokąta w stylu neorenesansowym z elementami mauretańskimi. W latach 90-tych XIX wieku dokonano jej przebudowy poprzez przedłużenie całości ku wschodowi, dobudowanie naw bocznych oraz pięciobocznej absydy.

Fasadę nad wejściem ozdabiają tablice Dekalogu wykonane z czarnego marmuru oraz dwudzielne arkadowe okna i bogaty detal neorenesansowy.

W bocznych elewacjach znajdują się dwudzielne arkadowe okna z witrażami z przełomu XIX i XX wieku, ufundowanymi przez osoby prywatne. Są to jedyne zachowane w Polsce witraże synagodalne.

Synagoga ucierpiała stosunkowo niewiele w czasie II Wojny Światowej, chociaż urządzono w niej magazyn i stajnię dla koni. Zachował się okazały marmurowy aron - ha - kodesz, wiele witraży, drewniane galerie dla kobiet oraz pełna przepychu polichromia w stylu mauretańskim.

Po wojnie przez pewien czas świątynia była czynna, jednak po 1985 roku, po śmierci ostatniego kantora, została zamknięta.

W 1994 roku rozpoczął się remont, który trwał etapami kilka lat. Po jego zakończeniu synagoga została ponownie otwarta i odprawiane są w niej kilka razy w roku nabożeństwa oraz udostępniana jest na działalność kulturalną związaną z Festiwalem Kultury Żydowskiej.