Kraków - Tyniec- opactwo benedyktynów

W Tyńcu, dzisiaj części Krakowa, na wapiennym wzgórzu nad Wisłą znajduje się jeden z najstarszych zespołów klasztornych w Polsce. 

Opactwo benedyktynów zostało ufundowane, najprawdopodobniej, w roku 1044 przez Kazimierza Odnowiciela, chociaż niektórzy historycy uważają, że jego fundatorem  był syn Kazimierza Odnowiciela, Bolesław Śmiały zwany Szczodrym. Zakon benedyktynów był pierwszym zakonem sprowadzonym na ziemie polskie. Zakonnicy osiedlili się u nas już w 1006 roku.

Opactwo powstało na miejscu wcześniejszego grodu obronnego i samo także miało podobny charakter. Pierwszy kościół kamienny, wzniesiony już w drugiej połowie XI wieku, miał formę romańskiej bazyliki trójnawowej bez transeptu, zakończonej absydami. Ze względu na duże zagrożenie najazdami postanowiono, w XIII wieku, otoczyć opactwo kamiennym murem obwodowym z umocnieniami w postaci baszt. Niestety, mimo umocnień klasztor został splądrowany i zniszczony w 1260 roku przez Tatarów. Także w wieku XIV cały kompleks uległ ponownemu zniszczeniu przez Czechów i Tatarów.

W wieku XV nastąpiła rozbudowa kościoła i zabudowań klasztoru w stylu gotyckim. Kościół wzbogacił się wówczas o prezbiterium i trójnawowy korpus główny. Kolejne zmiany w wyglądzie kompleksu klasztornego nastąpiły w wieku XVII, po zakończeniu najazdu szwedzkiego. Kościół otrzymał szatę barokowo-rokokową, wzniesiono także nowe mury z bastionami. W kolejnym wieku nie ominęły jednak klasztoru skutki wydarzeń politycznych z drugiej połowy XVIII wieku. W czasie konfederacji barskiej kompleks został zamieniony na twierdzę. Został jednak zdobyty przez Austriaków, którzy w 1816 roku skasowali opactwo a zakonnicy przenieśli się do Tarnowa. 

W 1831 roku wybuchł tutaj pożar i odtąd opactwo, całkowicie opuszczone, zaczęło popadać w ruinę. Ponownie wzgórze klasztorne zostało zasiedlone przez zakonników benedyktyńskich w 1939 roku, czyli po ponad stu latach. Rozpoczęto wówczas powolną odbudowę całości, która trwała kilkadziesiąt lat i została ukończona dopiero w 2008 roku. Opactwo przywrócono tutaj w roku 1968.

Podczas restauracji obiektów, natrafiono, w latach 60 tych XX wieku, na groby opatów tynieckich, pochodzące z czasów romańskich. Przy jednym z nich znaleziono słynny złoty kielich podróżny z pateną. Obecnie istnieją na świecie tylko dwa takie kielichy.

Dawne bogate wyposażenie opactwa nie zachowało się. Pozostały tylko skromne pamiątki. Z okresu romańskiego pochodzą podwójne kapitele kolumn i portal oraz jedna ze ścian. W kapitularzu klasztoru zachowały się fragmenty polichromii z okresu od XIV do XVI wieku. W kościele można zobaczyć także ciekawą późnobarokową ambonę w kształcie łodzi, utrzymaną w czarno –złotej tonacji oraz stalle z XVII wieku.

Na dziedzińcu stoi XVII – wieczna studnia nakryta konstrukcją z drewna, wzniesioną bez użycia gwoździ.

widok ogólny

panorama - zdjęcie Fotopolska

droga do opactwa

plan opactwa - zdjęcie Katalog Zabytków Sztuki w Polsce t.1

widok na wieżę kościoła

brama główna

dziedziniec opatówki

gotycka brama na dziedziniec

dziedziniec główny

zabudowania opactwa

klasztor i studnia

mur dziedzińca opatówki

fragment murów i dawne kuchnie

umocnienia

bastion

skały nad Wisłą

dziedziniec i kościół

widok na fasadę kościoła

fasada

posąg jednego z patronów

rokokowe okno

wnętrze kościoła

chór i organy

sklepienie nawy

ambona

pozostałość dawnego portalu

herb nad bramą główną

polichromia na ścianie opatówki

studnia

widok na Wisłę

brama do ogrodów