Kraków - synagoga Stara

Na krakowskim Kazimierzu przy ul. Szerokiej, w dawnej dzielnicy żydowskiej, zachowała się obecnie najstarsza synagoga w Polsce.

Jej powstanie wiąże się z inicjatywą założyciela miasta Kazimierz - króla Kazimierza Wielkiego lub przybyciem do Polski czeskich Żydów po pogromie praskim w 1389 roku. 

Najstarsze partie budowli pochodzą z XV wieku a cała bryła nawiązuje do gotyckich synagog niemieckich i czeskich. Bożnica do 1939 roku pełniła funkcję głównej świątyni krakowskich Żydów.

Pierwotnie synagoga wzniesiona została z cegły i kamienia jako dwunawowa hala i była włączona do miejskiego systemu fortyfikacji, będąc częścią murów obronnym miasta.

Znaczna przebudowa synagogi nastąpiła w 1570 roku, po pożarze.  Włoski architekt Matteo Gucci nadał jej formę renesansową. Zachowano jednak gotyckie sklepienie krzyżowo-żebrowe i kształt nawy. W czasie tej przebudowy podwyższono mury, dodano attyki oraz duże okna zakończone łukami. Dobudowano także galerię dla kobiet. Pomiędzy toskańskimi kolumnami wspierającymi sklepienie nawy umieszczono kuty w metalu baldachim bimy ( dziś jest to rekonstrukcja powojenna).

Podczas remontu budynku w 1904 roku dobudowano do synagogi loggię a po I Wojnie Światowej budynek wzbogacono o ogrodzenie.

Czas II Wojny Światowej to najtragiczniejsza karta w dziejach świątyni. Została ona przez okupanta całkowicie obrabowana i zamieniona na magazyn a następnie doprowadzona do ruiny.

Obecny wygląd synagoga zawdzięcza odbudowie w roku 1956 w stylu gotycko- renesansowym.

We wnętrzu nawy, na wschodniej ścianie, można podziwiać kamienny, późnorenesansowy Aron ha-kodesz. W pomieszczeniach synagogi zachowały się także fragmenty polichromii z różnych okresów.

Obecnie w synagodze funkcjonuje Muzeum Historyczne Miasta Krakowa poświęcone dziejom i kulturze Żydów.

widok ogólny

zdjęcie archiwalne - Fotopolska

panorama

fasada

fragment fasady z wejściem

widok na fasadę

wejście główne

okna

gotycki portal boczny

elewacja boczna

elewacja boczna i tylna

zdjęcie archiwalne - zbiory NAC

ganek

kolumny ganku

kapitele kolumn

elewacja tylna

dziedziniec wewnętrzny

przybudówka na dziedzińcu

mur ogrodzenia

attyka

attyka i mury miejskie

mury

fragment muru z gankiem

wnętrze

wnętrze- zdjęcie archiwalne - Fotopolska

sklepienie sali modlitewnej

Aron - ha - kodesz

zwieńczenie Aron - ha - kodesz

bima

skarbona

portal renesansowy

fragment polichromii

świecznik

zabytkowy piec

                                                                 fragment ekspozycji

detal architektoniczny z XVII wieku