Poręba Wielka- pałac

Pałac w Porębie Wielkiej (powiat oświęcimski, gmina Oświęcim) powstał z inicjatywy rodziny Bobrowskich, w których rękach majątek znalazł się na początku XIX wieku.

Ignacy Bobrowski zlecił około 1840 roku zaprojektowanie i wzniesienie pałacu znanemu architektowi warszawskiemu Franciszkowi Marii Lanciemu, z pochodzenia Włochowi. 

Architekt zaproponował prostą, jednopiętrową bryłę z półpiętrem, utrzymaną w stylu eklektycznym z elementami gotyku i stylu mauretańskiego. Jest to budowla na planie prostokąta z ryzalitem na osi. Bryłę ożywiał delikatny detal z rozetek, palmet i pasów horyzontalnych. Gzyms wieńczył ozdobny, nawiązujący do gotyku krenelaż.

Pałac znany był z hucznych przyjęć i gościnności gospodarzy. Ignacy i Ludwina Bobrowscy byli także mecenasami i patronami artystów. 

Dwukrotnie w pałacu przebywał znany malarz Artur Grottger. Po raz pierwszy w 1854 roku, jako utalentowany student Szkoły Sztuk Pięknych w Krakowie, zaproszony przez Wincentego, syna Ignacego Bobrowskiego na wakacje. Po raz drugi gościł w progach pałacu przez kilka miesięcy w roku 1866, już jako głośny artysta.

Mieszkał wówczas w nieistniejącej od 2001 roku oficynie zwanej „ grottgerówką”, gdzie miał pracownię. Tutaj powstał cykl rysunkowy „ Wojna”, w którym artysta wykorzystał wiele postaci i szczegółów z tutejszych okolic.

W czasie ostatniej swojej bytności w Porębie Wielkiej Grottger był zakochany w 16-letniej Wandzie Monne. Zachowały się niektóre listy artysty do ukochanej, pisane właśnie podczas pobytu w tutejszym pałacu. Miłość Grottgera i młodziutkiej Wandy pozostała niespełniona. Artysta zmarł w rok później w Paryżu a Wanda sprowadziła jego prochy do Lwowa, gdzie spoczął na Cmentarzu Łyczakowskim. Twarz Wandy Monne zdobi każdą postać kobiecą namalowanego przez Grottgera cyklu „ Wojna”.

Wincenty Bobrowski sprzedał Porębę Wielką rodzinie Nowaków, a ci następnie rodzinie Mieroszewskich. W okresie międzywojennym dobra Poręba Wielka były własnością Marii Tyszkiewicz.

Po przejęciu majątku, po drugiej wojnie światowej, przez Państwo w budynku pałacu umieszczono szkołę rolniczą. Krótko przebywały tutaj także siostry zakonne.

Od 1951 roku mieści się w nim szkoła podstawowa. Adaptacja pałacu w latach 50-tych na szkołę doprowadziła do zniszczenia jego pierwotnej bryły i większości detali.

Pałac został odzyskany w 2013 roku przez rodzinę Tyszkiewiczów i po dwóch latach sprzedany, wraz z otaczającym go angielskim parkiem krajobrazowym, gminie Oświęcim.

Na razie gmina stara się wybudować nową szkołę, a do tego czasu w pałacu nadal będzie funkcjonować szkoła podstawowa.

Nie wiadomo jeszcze, jakie plany, co do budynku pałacu i otoczenia ma nowy właściciel.

widok ogólny

zdjęcie archiwalne - Katalog Zabytków Sztuki w Polsce t.1

fasada

zwieńczenie fasady

fragment dekoracji fasady

elewacja ogrodowa

tablica pamiątkowa

Wanda Monne

budynek gospodarczy

aleja parkowa