Kraków - kościół św. Andrzeja

Przy ulicy Grodzkiej w Krakowie, na terenie dawnej osady Okół, ulokowanej w części  podgrodzia Wawelu, palatyn Sieciech wzniósł w latach 1079-1098 kościół romański o charakterze obronnym.

Jest to jedna z najstarszych świątyń miasta, której zasadnicza bryła nie zmieniła się od momentu powstania.

Kościół  pierwotnie składał się z krótkiej nawy oraz prezbiterium zamkniętego półkolistą absydą.

Na przełomie XII i XIII wieku świątynia została przebudowana i przybrała formę dwuwieżowej bazyliki z transeptem ( nie wysuniętym poza lico murów) oraz trójnawowym korpusem.

O jej cechach obronnych świadczą, grube kamienne mury z ciosów wapienia i piaskowca,  dwie solidne wieże, u podstawy czworokątne a wyżej ośmiokątne, niewielkie, wysoko umieszczone okna.

Obok cech obronnych zachowały się także liczne romańskie elementy dekoracyjne. Zwraca uwagę fryz arkadkowy i lizeny na zewnątrz absydy prezbiterium, empora ( triforium) między wieżami fasady głównej oraz biforia wież. Na fasadzie można także odnaleźć pozostałości otworów strzelniczych oraz zamurowanego portalu.

W 1320 roku kościół został przekazany przez króla Władysława Łokietka zakonowi klarysek z Grodziska koło Skały. Klaryski otrzymały także pobliskie grunty pod budowę nowego klasztoru. Świątynia znajduje się pod opieką tego zakonu do dzisiaj.

W XIV wieku nastąpiły niewielkie zmiany w wyglądzie bryły budynku świątyni. Do prezbiterium od północy dobudowano bowiem gotycką, ceglaną kaplicę nakrytą sklepieniem krzyżowo-żebrowym.

W XVII i na początku XVIII wieku dokonano szeroko zakrojonej barokizacji kościoła. Na zewnątrz wieże otrzymały barokowe hełmy a nawa szersze okna. Przebito także duże okno na fasadzie głównej. Powstał również portal północny- główne wejście do świątyni.

Całkowicie zmieniono wystrój wnętrza. Ozdobiono je sztukateriami Baltazara Fontany oraz dekoracją malarską Karola Dankwarta. Nieco później powstał  ołtarz główny z czarnego marmuru autorstwa Franciszka Placidiego z obrazem przedstawiającym postać św. Andrzeja. Zwraca także uwagę rokokowa ambona w kształcie łodzi oraz chór muzyczny i zabytkowe organy na północnej ścianie prezbiterium.

widok ogólny

panorama

zdjęcie archiwalne - Fotopolska

widok na wieże

kościół i klasztor

wieże i transept

wieże

okna wież

triforium i biforia

biforia wieży

otwory strzelnicze

rozglifione okienko

pozostałości zamurowanego portalu

widok od strony klasztoru

widok od wschodu

absyda

fryz arkadkowy

gotycka kaplica

dziedzińczyk

barokowy portal

wnętrze

sklepienie

sklepienie nawy bocznej

stiuki Fontany

ołtarz główny

ambona i organy

ambona

prospekt organowy

wnęka