Jędrzejów - kościół bł. Wincentego Kadłubka i klasztor cystersów

Klasztor w Jędrzejowie ( powiat jędrzejowski, gmina Jędrzejów), usytuowany na obrzeżach miasta, jest najstarszym cysterskim opactwem w Polsce.

Jednak jeszcze przed sprowadzeniem tutaj cystersów istniała w tym miejscu niewielka romańska świątynia z początku XII wieku, której fragmenty fundamentów i wieży dawnej fasady zachowały się.

 

W 1140 roku biskup gnieźnieński Janik Gryfita dokonał fundacji na rzecz cystersów z Morimond w Burgundii i kilka lat później osiedlili się tutaj pierwsi mnisi, tworząc filię rodzimego konwentu.

 

Na początku XIII wieku powstał okazały kościół klasztorny w stylu późnoromańskim.

Powstawał on w kilku etapach. W pierwszej fazie wzniesiono  prezbiterium oraz transept z parą bliźniaczych kaplic. Następnie zbudowano korpus trójnawowy i wschodnią część klasztoru z kapitularzem. Ostatnim etapem tego okresu rozbudowy było powstanie południowego skrzydła klasztoru i piętrowego refektarza.

 

W XV wieku budynki opactwa zostały gruntownie przebudowane oraz rozbudowane w stylu gotyckim. Powstały wówczas krużganki, zachodnia część  klasztoru oraz dom opacki. W kościele zmieniono arkady międzynawowe na ostrołukowe.

 

W pierwszej połowie XVIII wieku w klasztorze wybuchł pożar poważnie uszkadzając budynki całego zespołu.

 

Szczególnie ucierpiał kościół klasztorny, który całkowicie podczas odbudowy przekształcono w stylu barokowym, zacierając romańską bryłę. Wnętrze przykryły nowe sklepienia kolebkowe na gurtach, pokryte, podobnie jak ściany naw,  bogatą polichromią autorstwa Andrzeja Radwańskiego.

 

W późnobarokowym wyposażeniu kościoła zwracają uwagę bogato rzeźbione organy.

 

Także bryła kościoła uległa całkowitej metamorfozie.

 

Przedłużono prezbiterium i zamknięto je półkoliście a od wschodu dostawiono efektowną, ślepą, dwuwieżową fasadę, bogato dekorowaną elementami rzeźbiarskimi. Północne ramię transeptu zostało wzbogacone dwiema kaplicami kopułowymi a jego ściany pokryła dekoracja rzeźbiarska.

 

Z tego okresu przebudowy pochodzi także dwukondygnacyjna dzwonnica oraz dwie bramy.

 

W 1819 roku klasztor został skasowany a w budynkach poklasztornych powstał szpital wojenny a następnie szkoła.

 

Cystersi wrócili do Jędrzejowa dopiero w roku 1945  a w 1989 roku klasztorowi ponownie nadano rangę opactwa.

 

Z klasztorem związana jest ściśle osoba biskupa krakowskiego i wybitnego kronikarza Wincentego Kadłubka. Kilka lat przed śmiercią biskup zrezygnował z funkcji kościelnych i osiadł w tutejszym klasztorze jako zakonnik i tutaj po śmierci został pochowany.

 

W 1764 roku Wincentego Kadłubka ogłoszono błogosławionym Kościoła katolickiego a w kaplicy jego imienia przechowywane są jego relikwie .

widok ogólny

rycina N. Ordy - MN w Warszawie

panorama

zdjęcie archiwalne

widok na kościół - archiwalne NAC

widok na fasadę wschodnią

barokowa fasada wschodnia

dolna część fasady

ślepy portal

wnęka z posągiem

część środkowa z wybrzuszeniem

zwieńczenie

wazony

widok na wieże

wieże

napisy na elewacji

północny transept z kaplicami kopułowymi

fasada transeptu

widok na jedną z kaplic

kaplica

okno kaplicy

widok na cele Kadłubka

cela

tablica

wnętrze kościoła

ołtarz główny

zwieńczenie ołtarza

stalle

polichromia sklepienia

fragment polichromii

scena na ścianie nawy

organy

organy - fragment

malowidło nad organami

ołtarz boczny

ambona

kropielnica

lawaterz

kaplica Kadłubka

sklepienie kaplicy

relikwiarz

krata

barokowe epitafium

część romańska

detal romański

portal

półkolumna romańska

portal gotycki

nagrobek gotycki Pakosława z Mstyczowa

detal nagrobka

dziedziniec klasztoru

skrzydło klasztoru

krużganki

sklepienie krużganków

fragment  polichromii

pozostałość gotyckiego wirydarza

ogrodzenie i dzwonnica

dzwonnica

zwieńczenie dzwonnicy

portal wejściowy

tablica pamiątkowa

mur ogrodu klasztornego

brama

zwieńczenie bramy

droga do klasztoru