gatoma - na tropie zabytków: Pińczów

czwartek, 3 marca 2022

Pińczów - synagoga

W części Pińczowa ( powiat pińczowski, gmina Pińczów) zwanej Mirowem zachowała się późnorenesansowa synagoga, wzniesiona w latach 1594-1609. Jej wykonanie przypisuje się warsztatowi włoskiego architekta Santi Gucciego.

Synagoga należy do najstarszych zachowanych synagog w Polsce.

Jest to murowany budynek na planie prostokąta, gdzie wszystkie pomieszczenia w tym sala główna, babiniec oraz sień wzniesione zostały równocześnie i nakryte wspólnym dachem. Mury bożnicy wzmocnione zostały przyporami.

Główna sala modlitewna usytuowana została, częściowo, poniżej poziomu terenu. Przykrywa ją sklepienie kolebkowe z lunetami ozdobiony stiukowymi żebrami przypominającymi sieć. Jej głównym akcentem jest zamontowany na ścianie wschodniej, oryginalny XVII-wieczny Aron-ha-kodesz. Na ścianach zachowały się pozostałości manierystycznej polichromii z motywami roślinnymi i zwierzęcymi. Pierwotnie na środku sali wznosiła się kamienna manierystyczna bima na planie ośmioboku, zniszczona w czasie okupacji hitlerowskiej, gdy wnętrze zamieniono na garaż i magazyn.

Głównym pomieszczeniem komunikacyjnym świątyni był przedsionek, którego ściany zdobiła, zachowana częściowo, polichromia z XVIII wieku z motywami wici roślinnych, ptaków i fantastycznych stworów.

Także po zakończeniu działań wojennych opuszczona synagoga pełniła funkcję magazynu. Zamurowano wówczas stare wejście wykuwając nowe.

Dopiero w latach 80-tych XX wieku przeprowadzono kompleksową renowację przeznaczając budynek na cele muzealne. Kolejny remont synagoga przeszła na przełomie XX i XXI wieku. Odrestaurowano wówczas, między innymi, renesansowe portale.

Synagogę otacza współczesny mur z wmurowanymi fragmentami macew, przeniesionymi tutaj z nieistniejącego już kirkutu.

Świątynia pełni obecnie funkcje muzealne chociaż w 2006 roku odbyło się tu pierwsze od zakończenia wojny nabożeństwo szabatowe.