Olkusz - bazylika św. Andrzeja

Jeden z narożników rynku w Olkuszu ( powiat olkuski, gmina Olkusz) zajmuje gotycka fara, obecnie pełniąca funkcję bazyliki.

Jest to trójnawowa, murowana z cegły i miejscowego kamienia budowla halowa wzniesiona na przełomie XIII i XIV wieku, a następnie przebudowana z inicjatywy króla Kazimierza Wielkiego.

Najstarszą częścią świątyni jest prezbiterium zamknięte ścianą prostą. Do niego od zachodu dobudowano korpus halowy nakryty sklepieniem krzyżowo-żebrowym. Całość ujęta jest w uskokowe szkarpy pomiędzy, którymi umieszczono ostrołukowe okna z maswerkami i laskowaniem. Z tego okresu zachowały się także cztery gotyckie portale. W XV wieku do prezbiterium od południa dobudowano gotycką kaplicę św. Anny. W XVII wieku bryła kościoła wzbogaciła się o późnorenesansową kaplicę Loretańską oraz kruchtę południową.

Wewnątrz hala nawy wsparta jest na ośmiobocznych filarach. Polichromia na ścianach bocznych pochodzi z XIV wieku. Do cennych elementów wyposażenia bazyliki należy, wiszący w nawie północnej, późnogotycki  poliptyk z XV wieku z umieszczonym w środku posągiem Madonny z Dzieciątkiem. Kościół posiada także cenne organy z XVII wieku, wykonane przez mistrza z Norymbergii Jana Hammla. Zwracają także uwagę zabytkowe epitafia z XVII wieku oraz późnorenesansowy ołtarz główny i stalle z tego samego okresu. Ciekawym zabytkiem jest także wykonana z olkuskiego ołowiu ( znane niegdyś kopalnie ołowiu i srebra) chrzcielnica z XVI wieku.

Przed wejściem do kościoła stoi wysoka wolnostojąca dzwonnica z 1913 roku wzniesiona w stylu neogotyckim.

W obrębie dawnego cmentarza przykościelnego powstała w 1738 roku kaplica św. Jana Kantego, przebudowana pod koniec XIX wieku w stylu neogotyckim, z zachowaną barokową fasadą.

widok ogólny

panorama-zdjęcie archiwalne Fotopolska

prezbiterium

widok ogólny- zdjęcie archiwalne Fotopolska

elewacja południowa

fasada

kaplica św. Anny

szczyt prezbiterium

gotyckie okno

wejście boczne z gmerkami

gmerk

wnętrze

wnętrze - zdjęcie archiwalne Katalog Zabytków Sztuki w Polsce t.1

ołtarz główny

filar nawy

fragment polichromii

Poliptyk Olkuski

ambona

stalle

epitafium

kaplica Jana Kantego

fasada kaplicy

dzwonnica