Wierbka - pałac Moesów

W 1850 roku dobra pilickie,w których skład wchodziła wieś Wierbka ( powiat zawierciański, gmina Pilica) zakupił na licytacji Krystyn August Moes, przemysłowiec pochodzący z Nadrenii. Moesowie zbudowali w Wierbce wytwórnię papieru, która po kilku latach rozrosła się do dużej fabryki.

Wkrótce po śmieci Krystiana  Moesa spadkobiercy sprzedali pobliskie miasto Pilicę i przenieśli się na stałe do Wierbki. Syn Krystiana Moesa Aleksander rozbudował jeszcze fabrykę, wzniósł budynki urzędnicze a przede wszystkim tutaj postanowił wybudować swoją nową siedzibę.

W latach 1874-1890 zbudowano obok fabryki  pokaźny pałac nawiązujący do stylu szkockiego, który rozbudowywano jeszcze do roku 1898. Założono także okazały park angielski oraz wzniesiono kilka budynków gospodarczych i pomieszczenia dla służby. Kilka lat póżniej Aleksander Moes ożenił się i zamieszkał w nim z rodziną.

Pałac był własnością Moesów do wybuchu II wojny światowej mimo, że papiernia, z której czerpano główne dochody została zamknięta w 1926 roku z powodu kryzysu i licznych strajków. Po śmieci Aleksandra Moesa w 1928 roku rodzina próbowała jeszcze wskrzesić produkcję papieru, ale bez powodzenia a budynki zakładu zostały przejęte przez komornika.

Po wojnie i nacjonalizacji pałac pełnił różne funkcje. Mieścił się w nim między innymi hotel pracowniczy oraz ośrodek dla narkomanów. W 1986 roku w pałacu został, prawdopodobnie, zaprószony ogień, w  wyniku którego budynek spłonął. Dzisiaj jest to daleko posunięta ruina, o którą nikt nie dba mimo, że, podobno, jest własnością prywatną.

Moesowie znani byli zarówno z powodu zasług dla regionu jak i wykorzystywania pracowników.

Do zasług zalicza się budowę infrastruktury dla mieszkańców ( ochronki, świątynie, szkoły, mieszkania pracownicze) oraz  uratowanie przed ruiną pałacu pilickiego. Do niechlubnych kart ich działalności można zaliczyć wyzysk pracowników ( stąd liczne strajki w fabryce oraz nieudana próba zamachu  na Aleksandra Moesa w parku pałacowym). Moesowie także pośrednio przyczynili się do zahamowania rozwoju Pilicy sprzeciwiając się skutecznie, dzięki swoim wpływom, przeprowadzeniu przez miasto linii kolejowej. Obawiali się bowiem odpływu taniej siły roboczej. Doprowadziło to do zatrzymania rozwoju Pilicy.

Jako ciekawostkę warto podać, że jeden z synów Aleksandra Moesa Władysław, jako dziecko, stał się, prawdopodobnie,  pierwowzorem postaci Tadzia w noweli Tomasza Manna „ Śmierć w Wenecji” Pisarz spotkał rodzinę Moesów w Wenecji w 1911 roku, gdy spędzali tam wakacje. Zauroczony niezwykłą urodą chłopca, stworzył, pod wpływem tej fascynacji jedno ze swoich ostatnich dzieł. Po wydaniu tego, bardzo kontrowersyjnego na owe czasy, utworu Moesowie napisali do pisarza pełen oburzenia list, gdy zauważyli w postaci chłopca znaczne podobieństwo do ich syna. Śmierć w Wenecji” została zekranizowana w 1971 roku przez L. Viscontiego a rolę Tadzia ( zniekształcone imię Władzio) zagrał szwedzki aktor Bjoern Andressen.

widok ogólny

zdjęcie archiwalne-Fotopolska

elewacja frontowa

fragment elewacji frontowej

skrzydło zachodnie

ryzalit

ryzalit wschodni

ryzalit ukośny

loggia

widok na wejście główne

wejście główne

baszta

zwieńczenie baszty

okna loggi

balustrada loggi

ozdobny fryz

okna

fragment elewacji ogrodowej

okno ryzalitu

wnętrze

dawne pokoje

korytarz

okno arkada

fragment blacharki dachu

park