gatoma - na tropie zabytków: Kraków - kościół Bożego Ciała

wtorek, 30 października 2018

Kraków - kościół Bożego Ciała

Do najokazalszych świątyń Krakowa należy, wzniesiony w dzielnicy Kazimierz, kościół bazylikowy Bożego Ciała.

Powstanie świątyni wiąże się z fundacją króla Kazimierza Wielkiego z około 1340 roku, związaną z lokacją miasta Kazimierz.

Kościół powstawał etapami. Do 1348 roku wykonano fundament pod całą budowlę oraz prezbiterium do połowy wysokości. Po tym czasie prace wykonywano sporadycznie a w końcu je przerwano do roku 1380. Już wówczas patronat nad kościołem przejęło miasto.

Podczas późniejszej kontynuacji prac zmieniono pierwotną, halową koncepcję korpusu nawowego świątyni na bazylikową.

Od 1405 roku pieczę nad kościołem przejęli, sprowadzeni przez Władysława Jagiełłę, kanonicy regularni.

Na początku XVI wieku zakończono zasadniczą budowę bazyliki wznosząc szczyt fasady oraz dokonując konsekracji kościoła.

W kilkadziesiąt lat później bryłę budowli wzbogaciła wieża. Obecna kilkukondygnacyjna wieża to efekt późniejszej przebudowy i zwieńczenia wieży manierystycznym hełmem. W tym czasie powstały także kopułowe manierystyczne kruchty a nieco później barokowa kaplica Zwiastowania NMP oraz kaplica Ogrojcowa.

Przez kilka kolejnych wieków świątynię trawiły wielokrotnie pożary. Podczas najazdu szwedzkiego w kościele mieściły się magazyny i stajnie.

Dopiero pod koniec XIX wieku miała miejsce pierwsza profesjonalna renowacja świątyni.

Kościół jest gotycką budowlą bazylikową, beztranseptową z trzema nawami przedzielonymi filarami, na których wspierają się ostrołukowe arkady. Wzniesiono go z cegły i kamienia.

Wydłużone, trójbocznie zamknięte, prezbiterium opinają szkarpy. Fasadę zdobią między innymi, herby Polski i Litwy umieszczone w jej szczycie. Do nawy bocznej od północy przylega gotycka kaplica św. Anny.

Z okresu gotyku zachowały się, między innymi, witraże w w jednym z okien prezbiterium, sklepienia krzyżowo-żebrowe, antepedia niektórych ołtarzy bocznych oraz kilka ostrołukowych portali i brązowa chrzcielnica z XV wieku.

We wnętrzu kościoła dominuje jednak bogate wyposażenie manierystyczne w tym stalle z obrazami na zapleckach, ilustrującymi historię zakonu kanoników oraz imponujący ołtarz główny z obrazem Tomasza Dolabelli oraz barokowe i rokokowe ołtarze boczne i ambona w kształcie łodzi z połowy XVIII wieku.

W bazylice pochowany jest, w manierystycznym mauzoleum, tutejszy zakonnik bł. Stanisław Kazimierczyk oraz architekt Bartłomiej Berrecci, twórca Kaplicy Zygmuntowskiej na Wawelu.

W obrębie muru z bramkami zachowały się granice dawnego przykościelnego cmentarza a w ścianie muru umieszczono kilka zachowanych fragmentów płyt nagrobnych.

Od wschodu i północy kościołowi towarzyszą zabudowania klasztorne z najstarszą gotycką częścią, stanowiącą dawną zakrystię świeckich księży oraz dwór biskupi.