Zakopane - willa " pod Jedlami"

Na wzgórzu Kozińca przy drodze na Antałówkę w Zakopanem ( powiat tatrzański, gmina Zakopane) stoi najważniejszy przykład tzw. stylu zakopiańskiego w architekturze, stworzonego przez Stanisława Witkiewicza. Jest nim duża willa Pod Jedlami, nazwana tak od jodeł, które kiedyś rosły w jej pobliżu. Jodły już nie istnieją, zniszczone przez wiatry halne.

Budowę willi zlecił właściciel Medyki Jan Gwalbert Pawlikowski a jej budowa trwała od roku 1896 do roku 1906. Wygląd budynku wzorowany jest na budownictwie górali podhalańskich. Ponieważ spadek terenu, gdzie postawiono willę jest znaczny, wznosi się ona na wysokiej kamiennej podmurówce o nierównej wysokości, tworząc w ten sposób miejsce dla piwnic. Ściany zbudowano z drewna na zrąb a dach pokryto podwójnym gontem. Projektant domu zaplanował go na rzucie prostokąta, wzbogaconym od południa ryzalitem i zewnętrznymi schodami. Dom obiega otwarta weranda od strony zachodniej i północnej.

Wnętrze willi, pokryte stropami wyposażono w meble zaprojektowane także przez Witkiewicza i wykonane przez miejscowych górali.

Willa „ pod Jedlami” to szczytowe osiągnięcie tzw. stylu zakopiańskiego, stworzonego przez Witkiewicza w latach 90-tych XIX wieku. Jest to mieszanina miejscowego stylu budownictwa podhalańskiego ze stylem secesyjnym. Do cech charakterystycznych stylu należą kamienne wysokie podmurówki, drewniane ściany z belek ciętych na pół, dachy gontowe, odkryte werandy pod szerokim okapem i oryginalna ornamentyka góralska. Styl zakopiański znalazł wielu naśladowców a jego przykłady możemy znaleźć w zabudowie willowo-pensjonatowej w Konstancinie i Aninie koło Warszawy, w Łodzi a nawet na Litwie i Białorusi. Wraz ze śmiercią twórcy „styl zakopiański” zaczął tracić na popularności a jego najwybitniejsze przykłady znajdują się w Zakopanem i okolicy.

Tym bardziej cieszy, że oryginalny wygląd willi Pod Jedlami oraz jej wyposażenia zachował się do naszych czasów. W II połowie XX wieku wzniesiono jedynie nowe ogrodzenie.

Oczywiście realizacja tak odważnego a nawet szalonego jak na owe czasy przedsięwzięcia, jakim było wzniesienie ogromnego domu o nowatorskim wyglądzie była możliwa dzięki zasobom finansowym i cierpliwości inwestora. W willi za czasów Pawlikowskich gościło wiele osobistości związanych z kulturą. Organizowano w niej bale i zebrania inteligencji.

Willa Pod Jedlami pozostaje do dzisiaj w rękach rodziny Pawlikowskich i nie jest udostępniana do zwiedzania.

Obok willi zachowała się oryginalna studnia przypominająca dzwonnicę, zaprojektowana także przez Witkiewicza.

widok ogólny

widok ogólny - zdjęcie archiwalne CBM Polona

panorama

panorama - zdjęcie NAC

elewacja boczna

elewacja boczna - zdjęcie CBN Polona

widok na elewację północną

elewacja północna - zdjęcie archiwalne Muz Tatrzańskie

elewacja północna

schody

studnia

studnia - archiwalne - zdjęcie Muz. Tatrzańskie