Brody - dwór Brandysów

W miejscowości Brody koło Kalwarii Zebrzydowskiej ( powiat wadowicki, gmina Kalwaria Zebrzydowska) stoi, wśród dawnego parku krajobrazowego, murowany dwór późnoklasycystyczny.

W 1835 roku rodzina Brandysów, która administrowała okolicznymi majątkami rodziny Czartoryskich, wykupiła od nich dobra brodzkie. Jan Kanty Brandys wywodził się z rodziny chłopskiej, ale chciał, po awansie społecznym i nabyciu majątku ziemskiego, podnieść rangę rodu. Ponieważ w okolicy żył niegdyś wymarły już ród Brandysów herbu Radwan, udało się zatwierdzić na dworze austriackim ( za sowita opłatą) tytuł szlachecki, powołując się na przodków z tej rodziny.

W związku nobilitacją rodziny wzniesiono, przed rokiem 1845, dwupiętrowy dwór na rzucie prostokąta, z trzema ryzalitami na elewacji frontowej. Środkowy ryzalit zwieńczony został trójkątnym frontonem. W XX wieku dobudowano do niego balkon z metalową balustradą, wsparty na kolumnach.

Z biegiem lat dwór rozbudowano o skrzydło z ciekawą loggią filarowo-kolumnową, otwartą z trzech stron. Dolna kondygnacja loggi, obecnie zamurowana, prawdopodobnie dawniej była przeszklona. Druga loggia znajdowała się południowo-zachodnim narożniku dworu, ale obecnie jest zamurowana. Elewacje budynku zdobią oszczędne dekoracje okienne oraz boniowanie.

Dwór wraz z pięknym parkiem pozostawał w rękach Brandysów do roku 1905, gdy został sprzedany Ludwikowi Dębickiemu. Po I wojnie światowej ponownie zmienił właściciela. Został nim Ludwik Hammerling, polityk i senator RP. Hammerling przez wiele lat przebywał w Stanach Zjednoczonych, gdzie z czasem wplątał się w niepewne interesy. Ta przeszłość przeszkodziła mu w Polsce w rozwoju kariery politycznej. Musiał zrezygnować z polityki i sprzedać majątek w Brodach. Ponownie wyjechał do Ameryki, gdzie zginął w 1935 roku śmiercią samobójczą rzucając się z jednego z wieżowców Nowego Jorku.

Majątek z dworem zakupił Związek Nauczycielstwa Szkół Powszechnych w Polsce i był jego właścicielem do wybuchu II wojny światowej. W czasie okupacji dwór zajęli Niemcy a po wojnie znajdowała się tutaj Spółdzielnia Owocowo Warzywna, z czasem przekształcona w spółkę „Brodvin”, produkującą m.in. wina owocowe. W 2014 roku dwór wraz z parkiem i terenami przyległymi przeszedł, droga zakupu, na własność gminy Kalwaria Zebrzydowska, która planuje odrestaurowanie dworu i zagospodarowanie otoczenia.

Dwór w Brodach za rządów Brandysów i później odegrały dużą rolę w kształtowaniu się ruchu ludowego w Polsce. Po upadku powstania listopadowego w dworze znajdował się punkt konspiracyjny i miejsce przerzutu emisariuszy polskiej emigracji na Zachodzie. Tutaj też planowano kolejne powstanie, już z dużym udziałem chłopów.

Mimo proludowych poglądów właścicieli majątku, nie ominęła ich „rabacja chłopska” w 1846 roku, kiedy to zbuntowani chłopi obrabowali dwór a właściciela uwięzili.

W 1923 roku w dworze w Brodach, za czasów własności Ludwika Hammerlinga, miało miejsce porozumienie koalicyjne, które doprowadziło do podpisania w Warszawie tzw. „ paktu lanckorońskiego”, poprzedzającego utworzenie rządu ludowego Wincentego Witosa.

widok ogólny

panorama

widok od wjazdu

fragment elewacji frontowej

ryzalit z balkonem

portyk z balkonem

zamurowana loggia

loggia ogrodowa

loggia ogrodowa wiosną

drzwi wejściowe

resztki parku