Kamionna - kościół NMP Królowej Polski

Drewniany kościół w Kamionnej ( powiat bocheński, gmina Trzciana) został zbudowany głównie dzięki środkom z zapisu testamentowego Wojciecha Pączka, który idąc na wojnę w 1914 roku przekazał cały swój majątek w przypadku, gdyby z wojny nie wrócił, na wystawienie kaplicy.

Wojciech Pączek zginął jeszcze w tym samym roku na froncie a rodzina uszanowała jego wolę i w 1934 roku wzniesiono niewielki drewniany kościół i erygowano przy nim parafię.

Powstała świątynia trójnawowa, z trójbocznie zamkniętym prezbiterium. Nawy boczne przedłużone zostały o przybudówki. Bryłę kościoła wzbogaca wieża o konstrukcji słupowo-ramowej.

Wnętrze nakryte jest pozornym sklepieniem kolebkowym a nawy oddzielone od siebie arkadami wspartymi na słupach.

We wnętrzu zwracają uwagę ołtarze, ambona , konfesjonał i stacje Drogi Krzyżowej, wykonane bardzo starannie z drewna przez Józefa Mrózka, autora projektu kościoła.

Obok kościoła stoi drewniana dzwonnica kryta blaszanym dachem.

Ciekawostką jest, że po lewej stronie wejścia do nawy głównej znajduje się podobizna fundatora, Wojciecha Pączka.

Podczas ostatniej renowacji świątyni w 2013 roku, natrafiono na zapiski robotników pracujących przy jej budowie. Wspominają oni m.in. o ogromnych ulewach, które nawiedziły tę okolicę w czasie, gdy budowali kościół.

widok ogólny

panorama

prezbiterium

elewacja północna

okna elewacji północnej

elewacja południowa

fasada

wieża

okno wieży

dach i sygnaturka

wejście

wnętrze

ołtarz główny

arkady

dzwonnica

Dołęga - drewniany dwór

W niewielkiej wsi Dołęga ( powiat brzeski, gmina Szczurowa) stoi skromny dwór z około 1848 roku. Od momentu powstanie nieprzerwanie, do lat 70-tych XX wieku dwór ten znajdował się w rękach prywatnych, ponieważ majątek nie podlegał, po ostatniej wojnie, wywłaszczeniu.

Jest to niewielka budowla parterowa na planie podkowy, wzniesiona na miejscu wcześniejszego dworu, zniszczonego podczas chłopskiej rabacji w 1846 roku. Zginął wówczas właściciel majątku Teofil Pikuziński. Budynek ma drewniane ściany pokryte tynkiem i przykryty jest dwuspadowym dachem z gontu a front zdobi skromny ganek o dwóch filarach. W głównym trakcie dworu znajdowały się pomieszczenia reprezentacyjne ( salon, jadalnia i gabinet) a skrzydła stanowiły przestrzeń prywatną.

Majątek był przekazywany w linii żeńskiej toteż często zmieniały się nazwiska właścicieli. Ostatnią z nich była Jadwiga  z Wolskich Tumidajska, która przed śmiercią przekazała dworek państwu z przeznaczeniem na muzeum.

W 1981 roku, po remoncie, otworzono w dworze muzeum wnętrz, gdzie można zobaczyć oryginalne meble, głównie z okresu secesji, stare piece kaflowe oraz obrazy, w tym kilka autorstwa Stanisława Wyspiańskiego, który gościł,  wraz z innymi artystami, u ówczesnych właścicieli dworu.

 W czasie postania styczniowego dwór stał się ośrodkiem konspiracyjnym. Z tego czasu zachowało się kilka pamiątek, w tym sztandar.

Wokół dworu rozciągają się pozostałości  parku krajobrazowego z kilkoma zabytkowymi drzewami. Naprzeciwko dworu stoi kapliczka, przed którą przysięgali powstańcy styczniowi.

widok ogólny

panorama

dwór przed remontem

widok od podjazdu

podjazd

widok na fasadę

fasada

ganek

fragment ganku

elewacja tylna

elewacja boczna

okna

salon

piec w salonie

lustro

jadalnia

piec kaflowy

kafel pieca

gabinet

pokój kobiecy

pokój prof. Strzeleckiego

porcelana

zdjęcie ostatniej właścicielki dworu

dwór i studnia

studnia

park

spichlerz

kapliczka

tabliczka w kapliczce

Gnojnik - kościół św. Marcina

Fundatorem gotyckiego, murowanego kościoła w Gnojniku ( powiat brzeski, gmina Gnojnik) był Marek Żegota, ówczesny właściciel miejscowości, kanonik krakowski i kustosz kolegiaty sandomierskiej. Świątynia wzniesiona została w 1380 roku a konsekrowana dwa lata później.

Jest to budowla o charakterze obronnym, murowana z kamienia i otynkowana. Posiada jedną nawę, krótkie, trójbocznie zakończone prezbiterium z zakrystią oraz wieżę od zachodu. Na zewnątrz bryła kościoła opięta jest szkarpami  a w górnej partii ścian widoczne są liczne otwory strzelnicze. 

W latach 1575-1617 świątynię przejęli arianie i zamienili m.in. na spichlerz. 

Po odzyskaniu przez katolików została wyremontowana. Na początku XX wieku dokonano jej przebudowy w duchu neogotyku. Nadbudowano wówczas wieżę, przebudowano dachy oraz wzniesiono wieżyczkę na sygnaturkę. W 1963 roku dodano do nawy, od południa, murowana kruchtę.

Z okresu gotyku zachowało się między innymi sklepienie krzyżowo-żebrowe prezbiterium,  kamienne, ścienne tabernakulum w prezbiterium oraz ostrołukowy portal od południa ozdobiony pinaklami i maswerkami.

Wyposażenie wnętrza świątyni pochodzi z epoki baroku i rokoka a polichromia z z przełomu XIX/XX wieku oraz z roku 1963. Na uwagę zasługuje polichromowana drewniana balustrada chóru, rokokowa ambona oraz epitafia.

Ciekawym elementem są stacje Drogi Krzyżowej, powstałe w XIX wieku a umieszczone na zewnętrznych ścianach kościoła. Mają one postać prostokątnych nisz zamykanych drewnianymi drzwiczkami.

widok ogólny

panorama

kościół wśród drzew

zdjęcie archiwalne - Katalog Zabytków Sztuki w Polsce t.1

prezbiterium

szkarpy

dawne okno gotyckie

Ogrojec przy prezbiterium

elewacja południowa

elewacja północna

widok na wieżę

wieża

okna wieży

otwory strzelnicze

kruchta południowa

portal wejściowy

figurka w fasadzie

epitafium

detal

wnęka dawnej stacji Drogi Krzyżowej

gotyckie tabernakulum- zdjęcie Katalog Zabytków Sztuki w Polsce t.1