Owczary - cerkiew Opieki Bogurodzicy

Jednym z piękniejszych obiektów cerkiewnej architektury drewnianej jest świątynia grekokatolicka w Owczarach ( powiat gorlicki, gmina Sękowa).  Wzniesiona została w 1653 roku i należy do najstarszych cerkwi typu zachodnio-łemkowskiego na naszych terenach.

Niestety jej pierwotny wygląd znacznie się zmienił podczas wielokrotnych przeróbek i adaptacji, zwłaszcza w XVIII wieku. W 1701 roku przebudowano prezbiterium i zamknięto je ścianą prostą. Nieco później dobudowano zakrystię. W 1783 roku postawiono wieżę z izbicą a w 1870 roku przebudowano babiniec. Niezmieniona pozostała jedynie nawa oraz portal zachodni.

Obecnie bryła świątyni jest trójdzielna. Nawa i prezbiterium nakryte są dwukrotnie łamanymi dachami namiotowymi obitymi gontem zwieńczonymi, podobnie jak wieża, baniastymi hełmami z pozornymi latarniami. Ściany cerkwi na zewnątrz także obite są gontem.

Do wnętrza świątyni prowadzi portal z wycięciem w ośli grzbiet z wyrytą datą budowy świątyni.

Wnętrze nawy i prezbiterium nakrywają kopuły namiotowe a babiniec strop. Ściany i kopuły zdobi polichromia figuralno-ornamentalna. Polichromia w nawie pochodzi z XIX wieku a w prezbiterium wykonana została w latach 1935-1938 z okazji obchodów 950 lecia chrztu Rusi. W cerkwi zachował się ikonostas barokowy z przełomu XVII i XVIII wieku. Zawiera ikony z początku i z połowy XVIII wieku. Do starszych należą m.in. ikony namiestne i prazdniki. Warto zwrócić uwagę, że ikona św. Mikołaja nie znajduje się w ikonostasie, ale na bocznej ścianie nawy. Ikona Chrystusa Nauczającego pochodzi z wcześniejszego ikonostasu tej świątyni.

Cerkiew otoczona jest ogrodzeniem z kamienia łupanego z murowaną, masywną, dwukondygnacyjną dzwonnicą ( w górnych partiach otynkowaną) z przejściem w podziemiu. Dzwonnica, wzniesiona około połowy XIX wieku i stanowi przedłużenie osi świątyni. W ogrodzeniu znajduje się jeszcze jedna, mniejsza, murowana bramka.

Zabytkowa świątynia od 1947 roku użytkowana była przez kościół rzymskokatolicki lecz od lat 80-tych XX wieku odprawiane są tutaj także regularnie nabożeństwa greckokatolickie i obecnie obiekt jest wspólną świątynią obu wyznań.

Cerkiew jest wpisana od 2013 roku na listę zabytków UNESCO. Obiekt jest także laureatem nagrody Europa Nostra za wzorowe odrestaurowanie zabytkowego obiektu.

Jako ciekawostkę warto dodać, że jako fundamentu pod świątynię użyto wykarczowanych pni drzew, aby uchronić budowlę przed wilgocią, ponieważ starsza od obecnej cerkiew została zniszczona właśnie przez wilgotne podłoże.

widok ogólny

panorama

zdjęcie archiwalne - zbiory NAC

cerkiew i murek

widok na elewację północną

elewacja północna

elewacja południowa

fragment elewacji południowej

prezbiterium

dachy

portal zachodni

wnętrze

polichromia prezbiterium

napis upamiętniający chrzest Rusi

ikonostas

fragment ikonostasu

Carskie Wrota

ikona św. Mikołaja

fragment ikony św. Mikołaja

ikona Chrystusa Nauczającego

barokowy ołtarz boczny

dzwonnica

bramka boczna

krzyż przy cerkwi