W dawnej wsi Mogiła ( dzisiaj obręb Krakowa) znajduje się
opactwo cystersów, ufundowane około
1220 roku przez biskupa krakowskiego Iwona Odrowąża. Zakonnicy
przenieśli się do Mogiły z Kacic a wcześniej zostali sprowadzeni z klasztoru w
Lubiążu na Dolnym Śląsku.
Wkrótce po
przybyciu zakonników rozpoczęła się budowa kościoła i zabudowań klasztornych.
Prace zostały jednak przerywane przez najazdy Mongołów. W pierwszej fazie
powstało ceglane prezbiterium z bocznymi bliźniaczymi kaplicami oraz wschodnie
skrzydło klasztoru ( dom opacki).
Do połowy XIV wieku
kościół ukończono wznosząc nawy, transept i sklepienia a klasztor
rozbudowano o skrzydło zachodnie i przebudowano krużganki wirydarza.
W efekcie powstała wczesnogotycka orientowana, trójnawowa
bazylika z cegły z transeptem i prostokątnie zakończonym prezbiterium z
bocznymi kaplicami oraz przylegający do niej od południa budynek klasztoru wraz
z zabudowaniami gospodarczymi. Wnętrze kościoła nakryto sklepieniami krzyżowo-żebrowymi
ze zwornikami i zastosowano zaostrzone łuki.
W XV wieku, po pożarach, kompleks klasztorny odbudowano i
odnowiono m.in. skrzydło południowe klasztoru i krużganki. Całość otoczono
murem obronnym z basztami. Kolejne fazy przebudowy w XVI wieku doprowadziły do
wymiany sklepień kościoła oraz połączenia domu opackiego z klasztorem. Ściany
kościoła pokryto polichromią autorstwa
tutejszego zakonnika Stanisława Samostrzelnika. Polichromia zachowała się częściowo w prezbiterium, transepcie i kaplicach przy
prezbiterium oraz w krużgankach - " Ukrzyżowanie". Obecna dekoracja malarska pochodzi z początku XX wieku.
Podczas potopu szwedzkiego zespół klasztorny został
zdewastowany. Na początku XVIII wieku w zabudowaniach klasztoru wybuchł pożar,
który spowodował wiele zniszczeń. Wówczas zawaliło się sklepienie nawy głównej
kościoła. Zostało ono odbudowane jako
kolebkowe z lunetami. W 1780 roku przebudowano fasadę zachodnią w stylu
późnobarokowym. Po wojnie kościół klasztorny został odrestaurowany i pozbawiony
wielu naleciałości eklektycznych.
W wystroju wnętrza kościoła zwraca uwagę późnogotycki
poliptyk ołtarza głównego, pochodzący z 1514 roku oraz gotycki krucyfiks z XV
wieku w kaplicy Pana Jezusa Ukrzyżowanego. W świątyni można także zobaczyć dwie
późnorenesansowe płyty nagrobne z postaciami zmarłych, w tym opata Marcina
Białobrzeskiego. W gotyckich krużgankach klasztoru zwracają uwagę gotyckie i
renesansowe płyty nagrobne i epitafia oraz portal z XIII wieku.
W 1851 roku kościół klasztorny zaczął pełnić funkcję
świątyni parafialnej. Wcześniej, objęty klauzulą, służył tylko zakonnikom i był udostępniany wiernym zaledwie kilka razy w roku.
Jako ciekawostkę warto podać, że w krużgankach klasztoru zachował się najstarszy zegar mechaniczny w Polsce ( tarcza) . Pochodzi z XIII wieku.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz
Uwaga: tylko uczestnik tego bloga może przesyłać komentarze.