Olsztyn koło Częstochowy - zamek

Jednym z największych średniowiecznych obiektów obronnych Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej był zamek  w Olsztynie koło Częstochowy ( powiat częstochowski, gmina Olsztyn).

 Pierwszy kamienny gród obronny, pełniący rolę strażnicy, usytuowany na wapiennym wzgórzu zwanym obecnie Słonecznymi Skałami, istniał już w połowie XIII wieku.

 

Wiek później został on rozbudowany przez króla Kazimierza Wielkiego w potężnie ufortyfikowaną  warownię, strzegącą południowo-zachodniego pogranicza Państwa Polskiego, jako najważniejszy w tym rejonie punkt oporu przed najazdami od strony Czech i Śląska. Przy rozbudowie wykorzystano okoliczne skały i jaskinie tworząc zamek skalno-wyżynny typu jaskiniowego.

 

Obok funkcji obronnych zamek pełnił także funkcję więzienia dla szlachty. W jego lochach między innymi zmarł, skazany na  śmierć głodową za bunt przeciw królowi, wojewoda poznański Maciej Borkowic.

 

Za czasów panowania króla Ludwika Węgierskiego zamek przeszedł jako lenno w ręce księcia opolskiego Władysława. Jednak król Władysław Jagiełło odebrał zamek lennikowi a okoliczne ziemie mianował starostwem osadzając w zamku, jako starostów, zaufanych możnowładców.

 

Przez okres od  XIV do XVI wieku warownia była kilkakrotnie remontowana i modernizowana.

 

Od wieku XVII potężny i kosztowny w utrzymaniu zamek zaczął jednak chylić się ku upadkowi i nie zdołał obronić się przed najazdem Szwedów w czasie Potopu. Wojska szwedzkie opuszczając zamek ograbiły go z cennego wyposażenia i poważnie uszkodziły.

 

W latach 1722-26 rozebrano znaczą część dolnych obwarowań.

 

W XIX wieku zamek był już opuszczoną, malowniczą ruiną, systematycznie rozbieraną  przez okoliczną ludność w celu pozyskania budulca.

 

Najstarszym istniejącym elementem zamku jest cylindryczna wieża kamienna z XIV wieku, później zakończona dobudowanym ośmiokątem z cegły. Wieża – stołp była najważniejszym elementem tzw. zamku górnego. Do tej części warowni należał także dom mieszkalny typu wieżowego z kaplicą i skarbcem oraz obszerna pieczara na magazynowanie żywności i skład amunicji. Wejście na zamek wysoki prowadziło przez trzy bramy prowadzące na wewnętrzny dziedziniec ze studnią.

 

Poniżej zamku górnego usytuowana była część gospodarcza zwana majdanem  lub zamkiem dolnym. Dolny zamek otaczał gruby mur zabezpieczający budynki gospodarcze, stajnie i mieszkania dla czeladzi.

 

W XVI wieku z tej części zamku wydzielono rozległe podzamcze z z kwadratową wieżą zwana Sołtysią lub Starościńską.

 

Obecnie, po odpowiednich zabezpieczeniach, dawna średniowieczna warownia stała się trwałą ruiną i dużą atrakcją turystyczną.

 

Przez pewien czas  zamek  znany był z organizowania w jego murach efektownych spektakli pirotechnicznych, gromadzących ogromne rzesze widzów.

widok ogólny

zdjęcie archiwalne - Fotopolska

panorama

zamek w XIX wieku - pocztówka

zamek górny

widok na wieżę

widok od podejścia

zdjęcie archiwalne - zbiory NAC

wieża

podstawa wieży

dobudowane zwieńczenie z cegły

wieża i mury

fragment budynku mieszkalnego

studnia

mury zamku górnego

skały i mury

widok na majdan

wnętrze majdanu

mur obwodowy

przypory muru

wieża Starościańska