Kryspinów - pałac

Obecny budynek pałacu w Kryspinowie (powiat krakowski, gmina Liszki) powstał na miejscu wcześniejszej budowli z przełomu XVIII i XIX wieku.

Majątek do 1816 roku należał do Opactwa w Tyńcu. Następnymi właścicielami zostali, drogą kupna, Żeleńscy. Na przełomie XIX i XX wieku majątek dziedziczy dotychczasowy zarządca majątków Żeleńskich Jan Skirliński. W 1897 roku Skirliński zmienia nazwę miejscowości ze Śmierdzącej (od zapachu z pobliskich bagien) na Kryspinów, aby uczcić pamięć swojego dobroczyńcy, któremu zawdzięczał wykształcenie - Kryspina Żeleńskiego oraz jego syna Wita, od którego majątek otrzymał.

Jan Skirliński dokonał gruntownej przebudowy pałacu w stylu eklektycznym- neorenesansowym, według projektu Zygmunta Hendla.

Powstała murowana, piętrowa i podpiwniczona rezydencja na planie prostokąta z parterową dobudówką od strony wschodniej. Do pałacu prowadzi, niesymetrycznie umiejscowione, wejście z kolumnowym portykiem i balkonem. Od strony ogrodu znajduje wieloboczny wykusz mieszczący salon. Elewację zachodnią wieńczy ozdobny dwukondygnacyjny szczyt z niszami ( dawniej były także wazony) . Budynek nakrywa dach dwuspadowy z ozdobnymi lukarnami.

Jan Skirliński nie miał dzieci i w 1910 roku majątek został sprzedany rodzinie Suskich z Krakowa. Ich spadkobiercy byli ostatnimi przedwojennymi właścicielami pałacu. Po wojnie funkcjonował tutaj Dom Dziecka i Państwowy Ośrodek Maszynowy.

Pałac powrócił do spadkobierców przedwojennych właścicieli w latach 90-tych. Niestety nie mają oni pomysłu na jego zagospodarowanie i budynek, opuszczony, niszczeje.

widok na elewację ogrodową z wykuszem

elewacja ogrodowa i zachodnia

dobudówka

dobudówka - archiwalne - Fotopolska

elewacja zachodnia i ozdobny szczyt

szczyt elewacji zachodniej

balkon nad wejściem głównym

Grojec- kościół św. Wawrzyńca

 Pierwszy kościół w Grojcu ( powiat oświęcimski, gmina Oświęcim) był wzmiankowany w latach 1325-1327. 

Kolejny, drewniany, kościół został wzniesiony w 1671 z inicjatywy Jana Pisarzowskiego, dzięki darowiźnie Andrzeja Porębskiego. 

Świątynia ta została jednak całkowicie przebudowana przez Szembeków w latach 1764-1767, pozostawiono tylko murowaną zakrystię.

W wyniku tej przebudowy powstała drewniana budowla orientowana składająca się z wielobocznie zamkniętego prezbiterium i szerszej prostokątnej nawy, poprzedzonej wieżą o konstrukcji słupowej. 

Wnętrze kościoła utrzymane jest w stylu barokowo-rokokowym. Zwracają uwagę rokokowe ołtarze z XVIII wieku, według projektu włoskiego architekta Franciszka Placidiego.

We wnętrzu zachowały się XIX - wieczne polichromie w duchu młodopolskim, kilka kamiennych epitafiów oraz gotycki krucyfiks z XVI wieku.

Wśród nich wyróżnia się epitafium z czarnego marmuru upamiętniające Andrzeja Porębskiego, zmarłego w wieku 24 lat w 1660 roku w wojnie polsko-rosyjskiej.

Kościół otoczony jest kamiennym ogrodzeniem.

Od 1999 roku świątynia nie jest użytkowana, ale obecnie, po remoncie, udostępniana jest do zwiedzania jako obiekt należący do Beskidzkiego Muzeum Rozproszonego.

widok ogólny

panorama

prezbiterium

elewacja południowa

murowana kaplica

elewacja kaplicy

okno

widok na fasadę

fasada

fasada latem

zwieńczenie wieży

brama ogrodzenia

kościół i ogrodzenie

wnętrze

ołtarz główny

obraz patrona świątyni

rzeźba św. Wojciecha

polichromia stropu prezbiterium

portal do zakrystii

widok na epitafia

epitafia Porębskich

epitafium 1

herb

epitafium 2

herb

organy

polichromia stropu nawy

ołtarz boczny

ołtarz z Madonną

Madonna

ambona

chrzcielnica

epitafium Andrzeja Porębskiego

fryz

fragment polichromii

gotycki krucyfiks

kamienny krzyż

Czaniec- dwór

Dwór w Czańcu ( powiat bielski, gmina Porąbka) powstał na miejscu wcześniejszej budowli obronnej w stylu renesansowym. Posiadała ona cztery basteje, mury zewnętrzne i fosę.

Fragmenty tego dworu zachowały się w części południowego skrzydła obecnej budowli.

W XVII wieku pierwotny dwór został przebudowany przez rodzinę Stokowskich na piętrową rezydencję szlachecką o cechach obronnych. Dodano skrzydło północne, kaplicę, klatkę schodową i galerię. Dalsza rozbudowa rezydencji nastąpiła w wieku XVIII za czasów Franciszka Szwarcerberg Czernego. Dobudowano wówczas skrzydło trzecie i czwarte oraz bramę i krużganki na piętrze a także zamurowano arkady w elewacji frontowej. Pośrodku założenia umieszczono centralny, zbliżony do kwadratu, dziedziniec. Całość nakryto dachem mansardowym. Budynek otoczył mur, częściowo zmieniony w 1934 roku poprzez dobudowanie dodatkowych szkarp.

Dwór otaczał park.

W XIX i początku XX wieku dwór należał do Habsburgów. W 1925 roku książę Karol Habsburg przekazał go Polskiej Akademii Umiejętności na ośrodek konferencyjny.

W latach 80-tych i 90-tych XX wieku, zdewastowany przez lokatorów z tzw. kwaterunku, dwór uratował od ruiny jego ówczesny właściciel Grzegorz Brom. Wymienił on stropy i nakrył budynek nowym dachem. Ale całkowity remont dworu został wykonany dopiero przez obecnego właściciela.

dwór widok ogólny - po renowacji

dwór w okresie międzywojennym- zdjęcie z Katalogu Zabytków Sztuki w Polsce t.1

dwór przed ostatnim remontem

elewacja ogrodowa

elewacja ogrodowa - archiwalne - Fotopolska

brama

widok na bramę - Fotopolska

herb Stokowskich- Drzewica

krużganek

pilaster bramy

dwór i ogrodzenie przed ostatnią renowacją

fragment elewacji

elewacja ogrodowa obecnie

elewacja boczna i szkarpy